Column uitgesproken door Hans Goosen,
op de nieuwjaarsbijeenkomst 26 januari 2011 van
de Rotterdamse Sociale Alliantie en
Stichting Vluchtelingen Organisaties Rijnmond.

Participatie zonder geld is ARMOE TROEF. Laat ik eens met een liedtekst beginnen, misschien zit de stemming er dan in. Het is van Cornelis Vreeswijk, uit de zeventiger jaren.

Hier zit ik op een vuilnishoop
Ik krijg droevig om me heen
Ik zie vodden en oude flessen
Excuseert u me, ik ween

Ja ik huil dikke tranen en
Zing met benard gemoed

Misschien wordt het morgen beter
Maar het wordt toch nooit goed
Misschien wordt het morgen beter
Maar het wordt toch nooit goed

Crisis lijkt wel van alle tijden. Maar als we naar de huidige crisis kijken is het de uitkomst van een dom spelletje monopolie spelen, waar lessen uit getrokken moeten worden. Maar die conclusies worden niet getrokken, er komt geen herziening van de spelregels in het financieel verkeer en er wordt nog steeds niet echt ingezet op nieuwe energiebronnen.

Vorig jaar was er het Europees jaar tegen de armoede. Conclusie: met de aanstaande bezuinigingen staan we er na het jaar tegen de armoede slechter voor dan voor het armoedejaar. Althans voor de mensen met een smalle beurs. Ook al zijn de rijksbezuinigingen nog niet bekend, maar een stapeling van alle maatregelen, denk ook eens aan de huur en de AOW, maakt het wel heel somber.

Tijdens dat jaar van de armoede heb ik me ook nog eens twee maal flink beledigd gevoeld. Op 23 september op een bijeenkomst van de landelijke sociale alliantie. Het was demissionair minister Donner die in Amersfoort beweerde dat armoede nooit mag verdwijnen, omdat dan de dwang verdwijnt om je in te spannen. Een armoedevrij Nederland zou volgens hem asociaal zijn. En op 25 november herhaalde de nieuwe staatssecretaris de Krom dat nog eens op de slotconferentie van het armoedejaar in den Haag. Geestelijke armoe troef bij dit soort politici. Het wordt nooit meer beter met hen en wordt het ook nooit meer goed.

De duizenden mensen die ontslagen zijn en nog ontslagen worden, vierduizend bij het UWV bijvoorbeeld, gaan een vervelende toekomst tegemoet. Lagere uitkeringen of korter durende uitkeringen, terwijl het smetje van ontslag, ook al is het je eigen schuld niet, er wel voor zorgt dat je geen nieuwe baan krijgt. En boven een bepaalde leeftijd maak je door leeftijdsdiscriminatie al tientallen jaren geen enkele kans meer.

Ook politici, als ze geen bestuurdersbaantje hebben gehad dreigen de zwarte piet van de armoede in handen te worden gespeeld. Na de politieke loopbaan een eigen bedrijfje beginnen als zelfstandige zonder personeel is geen sinecure. En op het inhuren van zelfstandigen door de overheid wordt ook al drastisch bezuinigd. Steeds meer wordt de afkorting ZZP tot een afkorting van Zeer Zware Problemen. Voor sommigen wordt het morgen beter, maar meestal komt het niet goed.

Geldproblemen lijken op problemen met ziekte. Als je er niet op tijd bij bent dan verzwak je aan alle kanten. Een aantal ziektesymptomen van de ziekte die armoe heet zijn Eneco, Evides en Achmea en er zijn bijkomende ziekteverschijnselen zoals van Es en Flanderijn, de profiteurs van de ellende van de armen. Een schuld van twintig duizend Euro (denk eens aan hypotheekschulden door ontslag of scheiding) is eerder regel als uitzondering en de schuldsanering in Rotterdam functioneert nog steeds zwaar onvoldoende. En wat zegt de Rotterdamse politiek bijna raadsbreed: Ga jij je maar eens inspannen voor je uitkering. Werk is natuurlijk het beste, maar vrijwilligerswerk is wel het minste wat we van je kunnen vragen.

Zo wordt het recht op een uitkering een gunst waar iets tegenover moet staan. Terwijl je al dag in dag uit de touwtjes aan elkaar moet knopen. Bezig met tientallen telefoontjes met schuldeisers, sollicitatiepogingen en je mandje vullen bij de voedselbank. Met die continue stress moet je wel een olifantenhuid hebben en een niet te breken optimisme. Uiteraard kennen we veel mensen die door die problemen wel gebroken zijn en er zelf een punt achter hebben gezet.

Het recht op financiële ondersteuning door de staat, zoals ook door Nederland vastgelegd bij de Verenigde Naties moet weer recht overeind komen te staan. En we gaan dat bevechten, als ervaringsdeskundigen, vrijwilligers en organisaties samen. Ook dat Rotterdam in 2020 armoedevrij wordt.

En dan klinkt het misschien zo:

Misschien werd het morgen niet beter
Uiteindelijk werd het toch nog goed

Trek de bek open en zwem tegen de stroom op

Als ik mijmer over vroeger dan herinner ik mezelf fietsend naast mijn vader naar de Lekdijk achter Streefkerk. Om dicht aan het water in alle rust van ’s ochtends zes tot twaalf te gaan vissen. Het werd langzaam warm. Met een thermoskan met koffie en thuisbelegde boterhammen. Dat waren fijne tijden, nu vijftig jaar geleden. Op mijn veertiende bewoonderde ik de rust die mijn vader uitstraalde: Hij legde in, de dobber liet hij van rechts naar links drijven, haalde de hengel op en legde hem rechts weer in. Een stille blijheid, de kabbelende energie van de rivier. Was ik blij? Geluk? Ik was er bij! Blij, toen besefte ik het niet helemaal, het gevoel is gebleven.

En datzelfde gevoel heb ik naar mijn vrienden in de Rotterdamse Sociale Alliantie (RoSA!). Bea, Jan, Raymond, Renato, Xander, Willem, Therese, Alexander en al die andere tientallen en inmiddels honderden abonnees op onze nieuwsbrief, die ik maar even niet noem, maar me allemaal even dierbaar zijn in onze kritische strijd. Mijn vrienden die met elkaar het onrecht in Nederland, Rotterdam en de wereld willen bestrijden, vanuit ‘act Local and Think Global’. Een succesje:  Vanmorgen op de laatste dag van februari hebben de cliëntenraden van SoZaWe Rotterdam en van de UWV Rijnmond besloten tot verregaande samenwerking voor hun gezamenlijke cliënten. Verder dan alleen op de werkpleinen, ook in gezamenlijke andere acties.

Blij zijn, toch moet het eigenlijk nog komen. Dat  er nog veel meer blijheid bevochten moet worden. Zoals in onze actiegroep “Kiezen voor Delen” en bij de tuin in Prins Alexander waarin je vanaf mei gratis bloemen kan plukken.  “Rotterdam Armoedevrij in 2020”, zelfs de Rabobank Rotterdam doet mee. Ga er ook tegen aan, bestrijd daarin elkaar alsjeblieft niet op futiliteiten, want er is meer te verliezen dan te winnen.

Mijn vader zei het al: “maak een voertje”, ik kneedde een bal van brood en gooide het in de Lek.  Daarna een worm aan de haak. De vissen die beten, riviervis is niet te eten en veelal te klein, werden zorgvuldig ontdaan van haak en teruggezet. Mogelijk hebben die vissen het begrepen, zoals wij, die de armoede proberen te bestrijden. We blijven tegen de stroom op zwemmen, ook al doet men ons vaak behoorlijk pijn. Opgeven kan niet meer, blijf blij en vecht door voor rechtvaardigheid. Trek de bek open en vermijdt de haak en zwem vooral samen en school je. En dan wordt de stroom een warm bad.

Hans Goosen, ambassadeur RoSA!
28 februari 2011

(stukje voor de Arme Kant t.g.v. conferentie "Waar word ik blij van.")

Werelddag tegen de armoede
17 oktober 2011
manifestatie arm in arm

Wederom, voor de vijfde maal in Rotterdam, was de werelddag tegen de armoede een drukbezochte, gezellige, soms intensieve en ontroerende manifestatie met toch veel informatie over de armoedeproblematiek in onze stad. Het thema was "Arm in arm". Dit jaar vond de Werelddag plaats in Lokaal Cultureel Centrum 't Klooster aan het Afrikaanderplein. Ondanks een groot aanbod aan verschillende onderdelen, verliep het programma, mede door de presentator Menno Smit, vlot en zonder haperingen.

Bij de inloop vanaf één uur werden de aanwezigen onthaald door de muziek van de troubadour Eduard Hagestein en was er de mogelijheid om RoSA! films te zien of de tentoonstelling over werkende armen te bekijken.

Buiten was Repair Café bezig om kleine huishoudelijke apparaten te repareren en was er een opblaasbare tent voor de kinderen, die met natuurlijke middelen konden knutselen, georganiserd door Thuis op Straat (TOS).

Turan Yazir, dagelijks bestuurder van de Deelgemeente Feijenoord, met armoede in zijn portefeuille, opende de manifestatie. Hij refereerde aan de Tascforce Armoede en aan de armoedeconferentie die in maart in 't Klooster was gehouden.

Al weer voor het derde jaar trad daarna de schrijversgroep van Pauluskerk op met ontroerende verhalen en gedichten. Voor een stille, aandachtige zaal, na elke dichter onderbroken door luid applaus. Het ontlokte de voorzitter van RoSA! de woorden: "Bedankt, jullie zijn onze helden, onze heldendichters, tot volgend jaar."

Yassin Hartog, projectcoördinator van het landelijk Islamitisch Instituut voor Maatschappelijke Activering (IHSAN) gaf daarna in zijn column de overeenkomsten en verschillen aan van de armoede onder allochtonen en autochtonen. Heel interessant, voor wie zich daar verder in wil verdiepen en er van wil leren. Zie Nieuwsbrief 28 voor zijn column.

Het theater Formaat gaf ook al weer voor de derde keer een optreden dat gevolgd werd door discussie en praktisch meedoen van het publiek in één van de vier rollen van het stuk "De drie biggetjes" over huisuitzetting. Oplossingen en mislukkingen binnen de problematiek wisselden zich daardoor voortdurend voor de ogen van het publiek af. Uiteraard viel er zoals altijd ook veel te lachen.

Al met al een bijzondere middag voor de tachtig bezoekers van de manifestatie binnen en de tientallen kinderen en passanten buiten.

Samen met de Deelgemeente was er voor gekozen om ook een avondprogramma te ontwikkelen. Dus werd er voor de blijvers vanaf vijf uur een warme maaltijd geserveerd. Alleen maar positieve geluiden over de kwaliteit daarvan. Net zoals de gehele dag assisteerden daarbij de mensen van Wilskracht werkt, een geoliede organisatie van  vrijwilligers, die als hulp kunnen bijspringen bij allerlei gelegenheden. 

Er waren een aantal maaltijden over, maar daar ontfermden zich een aantal vrouwen uit de buurt over, die de manifestatie in de middag hadden bijgewoond. Ze namen ze gewoon mee naar huis!

Om zes uur ging de manifestatie verder met Menno Smit en Edwin de Voigt, die als duo The Body Mass Index en Voigt Moisturizer in snel tempo een groot aantal vrolijke gedichten over het voetlicht naar het publiek overbrachten. De stemming zat er in.

In het forum daarna werd door Turan Yazir (deelgemeente), Tunahan Kuzu (gemeenteraad), Wim Bekenkamp (welzijnswerk), Henk Oosterling (stadfilosoof) en Ibrahim Spalberg (SPIOR) onder leiding van Menno Smit de serieuze draad weer opgepakt. Vooral Henk Oosterling en Ibrahim Spalberg zaten op één lijn om de problematiek in Feijenoord, waarschijnlijk de armste Deelgemeente van Rotterdam, aan te pakken.

Na het forum en de pauze kreeg cabaret de Regenboog de lachers op hun hand met hun optreden over armoede en werk.



Conclusie

Nadat de organisatoren Therese Steur en Hans Goosen met twee stoelen rug tegen rug nog wat namijmerden over de manifestatie en over de volgende Werelddag tegen de Armoede in 2012 en het pubiek bedankten, werd er nog volop nagepraat en genetwerkt door de overblijvenden, het aantal, waarschijnlijk door de lange dag, was helaas gekrompen tot zo'n veertig. Maar dat was niet te merken aan de gesprekken.

Click hier voor de Reportage van Cineac TV Feijenoord