3.6 Armoede en schulden

Teveel Rotterdammers hebben te kampen met armoede en problematische schulden. Armoede speelt niet alleen bij mensen met een uitkering of bij gepensioneerden, maar ook bij werkenden met een laag inkomen. Aan het werk gaan/blijven moet blijven lonen. Wanneer iemand schulden heeft, dan heeft dit direct gevolgen voor andere levensgebieden. Als de rekeningen zich opstapelen gaan mensen bij de dag leven en verdwijnt het langetermijnperspectief. De ervaring leert dat veel Rotterdammers die bij de gemeente aankloppen voor zorg ook schulden hebben. Weer gezond worden of werk vinden is logischerwijs van minder groot belang dan een warme maaltijd voor de kinderen. Een integrale aanpak vanaf het eerste moment is dan ook essentieel.

Door de schulden wordt een groot deel van het besteedbaar inkomen gebruikt voor aflossingen en rente. Rotterdammers komen zo in de knel. Het armoedebeleid in Rotterdam moet enerzijds ruimhartig zijn zodat mensen waardig kunnen leven. Anderzijds moet er sprake zijn van activerend armoedebeleid, zodat de bijstand een vangnet blijft. Het verdienen van een eigen boterham blijft altijd het uitgangspunt. Naast een inkomen zorgt werk immers voor eigenwaarde en voor contact met collega's in een sociale omgeving.

De afgelopen jaren zijn er positieve stappen gezet in het voorkomen van schulden. Juist op het gebied van het voorkomen van armoede en schulden kan nog veel winst worden geboekt. Zonder twijfel moet dit een speerpunt zijn in een volgend college.

• Inzetten op preventie is van groot belang. Er moet al op jonge leeftijd worden begonnen met financiële educatie. Hiertoe dienen afspraken met het onderwijs gemaakt te worden.
  
• De gemeente doet een grote investering om schulden in een vroeg stadium op te sporen. Naast de uitbreiding van de samenwerking met woningcorporaties, energiebedrijven en banken wordt nazorg geïntensiveerd en een aanpak opgezet om het weer terugvallen in schulden te voorkomen.
  
• De deskundigheid in de wijkteams over schulden wordt vergroot. Er wordt bovendien actief gecommuniceerd dat Rotterdammers met beginnende schulden zo snel mogelijk voor informatie en hulp terecht kunnen bij de Vraagwijzer in het gebied.
  
• Er komt ruimte voor individuele begeleiding bij schuldenproblematiek naast de huidige groepsaanpak. Ook ziet het CDA hier een belangrijke rol weggelegd voor goed opgeleide (gepensioneerde) vrijwilligers, bijvoorbeeld van Samen010.
  
• Basisbudgetbeheer wordt grootschalig ingevoerd. De gemeente betaalt voor Rotterdammers met schulden de huur, energielasten en zorgverzekering en trekt dat af van de uitkering. Hierdoor lopen schulden niet op en worden uithuisplaatsingen voorkomen.
  
• Het armoedebudget voor wijkteams dat door het CDA is geïntroduceerd, wordt voortgezet. De hoogte van het budget wordt aangepast aan het reële gebruik van de wijkteams in de gebieden.
  
• Leenbijstand wordt gestopt. Aanvragen in het kader van de bijzondere bijstand worden een gift en hoeven niet te worden terugbetaald aan de hand van een lening. Dit maakt de armoede enkel nog maar groter.
  
• Er is momenteel sprake van een splitsing in de hoogte van het kindtegoed tussen jonge en oudere kinderen. Kinderen onder de 12 krijgen een lager jeugdtegoed dan oudere kinderen. Deze splitsing wordt ongedaan gemaakt en het kindtegoed wordt €400 (het bedrag dat nu uitgekeerd wordt aan kinderen van 12 tot 17 jaar).
  
• De verhoging van het AOW-tegoed (zomerakkoord 2017) naar €375 blijft ook na 2018 van kracht. Kinderen en ouderen hebben geen invloed op hun inkomen. Er is dus geen sprake van een prikkel naar werk. Het is bovendien verstandig zekerheid te bieden en het bedrag niet te frequent aan te passen.
  
• De kwijtschelding van de afvalstoffenheffing wordt verruimd. De huidige regeling voor een inkomenstoeslag wordt geschrapt en het beschikbare geld wordt toegevoegd aan de kwijtscheldingsregeling, die ook gebruikt kan worden door werkende armen.

• Een ruimhartig sociaal vangnet dat Rotterdammers leert om de eigen verantwoordelijkheid te pakken.
• Een tegenprestatie bij gemeentelijke hulp. Daarbij is het belangrijk dat zoveel mogelijk wordt ingezet op de eigen kennis en talenten van mensen. Bij weigering kan dit gevolgen hebben voor de uitkering.
• Actief en klantvriendelijk beleid dat vertrouwen in de Rotterdammer centraal stelt.
• De sollicitatieplicht voor mantelzorgers en alleenstaanden met kinderen afschaffen.
• De principes van sociaal incasseren als basis voor het boetebeleid van de invordering van uitkeringen.
• Een lokaal experiment met regelarme bijstand binnen de grenzen van de wet.
• Maximale ruimte voor alternatieve re-integratietrajecten, bijvoorbeeld door het mogelijk te maken een eigen bedrijfje of onderneming te starten met behoud van uitkering.
• Extra inzet om mensen met psychische klachten aan het (vrijwilligers)werk te krijgen.
• Meer ruimte voor omscholing van mensen in bijstand, om de mismatch tussen de vraag en aanbod op de arbeidsmarkt te verkleinen.
• Verantwoordelijkheid van gemeente en bedrijfsleven voor voldoende participatiebanen en beschutte werkplekken.
• Beloning van ondernemers en bedrijven die aantoonbaar succesvolle (re)integratie-trajecten (leerwerktrajecten).

• Een ruimhartig armoedebeleid door de voorgestelde maatregelen in het Zomerakkoord te continueren.
• Volledige kwijtschelding van de afvalstoffenheffing voor minima.
• Verdere uitrol van armoedeplatforms om de armoede effectief te bestrijden.
• De herintroductie van een Rotterdamse armoedemonitor. Deze monitor voorziet de gemeenteraad van cruciale informatie.
• Een heldere website waar overzichtelijke alle regelingen voor lage inkomens worden gepresenteerd. Daarnaast is er één aanvraagprocedure/formulier zodat in één keer duidelijk wordt op welke regelingen aanspraak gemaakt kan worden.

• Een toegankelijke en snelle schuldhulpverlening, die een outreachende en persoonlijke benadering hanteert.
• Uitrol van het werken met de evidence-based methode van Mobility Mentoring.
• Structureel extra geld vrijmaken voor de aanpak van de schuldenproblematiek in Rotterdam.
• Dat iemand na aanmelding binnen twee weken bij de schuldhulpverlening terecht kan.
• Wachttijden benutten, bijvoorbeeld door mensen 'huiswerk' te geven, maar ook actief samen te werken met partners als Schuldhulpmaatje, maatschappelijk werk, de Voedselbank of de diaconie.
• Bij dakloosheid door huurschuld werken aan een gezamenlijke oplossing met woningcorporaties. Corporaties mogen zich niet als preferente schuldeiser opstellen. Gezinnen met kinderen die te maken hebben met (dreigende) dakloosheid komen in aanmerking voor urgentie.
• Doelgerichte en laagdrempelige voorlichting over geld en budgetbeheer.
• Afspraken tussen gemeente, woningcorporaties, energieleveranciers, zorgverzekeraars en belastingdienst over tijdige melding van betalingsachterstanden. Er wordt pas tot (dreigen met) afsluiting of huisuitzetting overgegaan, nadat eerst actief hulp is aangeboden, zeker bij gezinnen met kinderen.
• Dat in sommige gevallen het mogelijk moet zijn om schulden af te lossen door maatschappelijke inzet.

• Armoede wordt onder andere bestreden door goede, tijdige en preventieve schuldhulpverlening en ondersteuning van de voedselbank. Volledige kwijtschelding van de afvalstoffenheffing wordt opnieuw ingevoerd voor Rotterdammers met een minimuminkomen of minder.
  
• De toegang tot het recht wordt vergroot via betere rechtshulp voor mensen met een beperkt inkomen.
  
• Er komt extra aandacht voor kinderen die opgroeien in armoede of een taalachterstand hebben.
  
• Kinderrechten worden nageleefd en de ondersteuning aan kinderen en jongeren vanuit verschillende regelingen sluit goed op elkaar aan.
  
• De gemeente werkt niet mee aan het uitzetten van kinderen die hier geworteld zijn.

• De gemeente faciliteert bij- en herscholing door het aanbieden van stage- en opleidingsplaatsen en het opnieuw inrichten van een goed stelsel van volwasseneneducatie.
  
• De gemeente bekijkt de mogelijkheden om deel te nemen aan een pilot met het basisinkomen.
  
• Het wordt voor lokale MKB-ondernemers financieel aantrekkelijk gemaakt om iemand met een bijstandsuitkering in dienst te nemen. De Partij voor de Dieren heeft daar met anderen een budgetneutraal plan voor ontwikkeld.
  
• De gemeente voert een beleid om ook mensen met een (arbeids-)beperking in dienst te nemen. De kringloopwinkels van Piekfijn blijven in gemeentelijk bezit.
  
• Sociale werkplaatsen blijven behouden, zodat mensen dicht bij huis betekenisvol werk kunnen doen, op hun eigen niveau en met goede begeleiding.
  
• Vluchtelingen worden opgevangen op een wijze die hen in staat stelt zo snel mogelijk te integreren. Statushouders worden geholpen bij het vinden van werk.
  
• De gemeente stimuleert uitkeringsgerechtigden om vrijwilligerswerk, mantelzorg en stages te doen, ook als deze activiteiten niet direct gericht zijn op terugkeer naar de arbeidsmarkt, maar zonder dat het verplicht vrijwilligerswerk wordt. Uitganspunt is de uitkeringsgerechtigde, niet de organisatie die (goedkoop) extra menskracht in wil zetten.
  
• De gemeente ondersteunt ZZP’ers en startups door hulp bij het vinden van kantoorruimte in bedrijfsverzamelpanden.
  
• Gezien de hoge jeugdwerkloosheid zet de gemeente in op het begeleiden van starters op de arbeidsmarkt.
  
• De Rotterdamwet wordt afgeschaft.
  

• Het afschaffen van de huidige vormgeving van de tegenprestatie in onze stad. DENK Rotterdam ziet bijstand als een recht, niet als iets dat in ruil staat tegenover een activiteit voor de samenleving. Wij laten Rotterdammers daarom niet meer papierprikken voor hun bijstandsuitkering. Er komt een tegenprestatie die gestoeld is op maatwerk, scholing en arbeidsmarktactivering. Wij willen ruimte voor mensen om in een uitkeringssituatie te kunnen bijverdienen met behoud van uitkering.
• Het als keiharde eis stellen dat elke cent die de gemeente besteedt aan bedrijven en organisaties in ruil dient te staan voor concrete arbeidsplaatsen in de stad voor Rotterdammers. De gemeente doet geen zaken met bedrijven die zich bedienen van onnodige flexcontracten en schimmige payroll constructies.
• Het uitbannen van onnodige en onzekere flexcontracten en aanbestedingscontructies bij de gemeente. De gemeente biedt mensen uitzicht op een veilig vast contract. Dat geldt voor IT’ers, maar ook voor schoonmakers.
• Het stoppen van uitbuiting door uitzendbureaus, huisjesmelkers en werkgevers van werknemers uit Midden- en Oost-Europa. We dringen er bij de Rijksoverheid op aan om een vergunningsplicht voor uitzendbureaus die bijdragen aan misstanden in te voeren, zodat louche uitzendbureaus snoeihard kunnen worden aangepakt. We richten meer flexhotels in, naar het voorbeeld van het hotel in Vreewijk, om te zorgen voor goede huisvesting van arbeidsmigranten die buiten de invloed van louche huisjesmelkers blijven. We sluiten akkoorden met maatschappelijke organisaties en vakbonden om uitbuiting te voorkomen.
• Het besteden van meer geld aan het armoedebeleid om de ongelijkheid in onze stad te bestrijden. Geld van het Rijk dat dient ter bestrijding van de armoede mag alleen daarvoor worden aangewend!
• Het verhogen van de individuele inkomenstoeslag voor alleenstaanden en het instellen van een verhoogde toeslag voor gezinnen en mensen die langdurig in een situatie met een laag inkomen verkeren. De toekenning van deze toeslag moet minder rigide zijn.
• Het instellen van sociale boekhouders die mensen met een inkomen tot 120 procent van het sociaal minimum assisteren bij hun financiële huishouding.
• Het verruimen van de grens voor inkomensondersteuning tot 120 procent van het sociaal minimum.
• De gemeente zoekt de Rotterdammers actiever op om ze in te lichten over de mogelijkheden op het gebied van inkomensondersteuning. DENK staat voor meer centrale coördinatie van het armoedebeleid.
• Meer expertise op het gebied van de preventie van schulden en schuldhulpverlening door het inrichten van een multidisciplinair instituut in samenwerking met onderwijsinstellingen. Schuldhulpverlening moet toegankelijker worden, door middel van de reductie van bureaucratische rompslomp en meer maatwerk voor groepen waarbij de regelgeving nu knelt.
• Het door de gemeente voorkomen, te beginnen bij alle gevallen waarbij de gemeente zélf schuldeiser is, van een opeenstapeling van rekeningen door deurwaarders en incassobureaus. De gemeente stelt zich hiervoor, indien het niet gaat om notoire wanbetalers, zelf op als incassant met maatwerk. Alternatieve omgang met schuldenaars kan bestaan uit het (deels) opkopen van schulden in ruil voor deelname aan een studie of een leerwerk-traject. De gemeente houdt zich te allen tijde aan de beslagvrije voet.
• Malafide incassobureaus worden geweerd uit onze stad en uitgesloten van gemeentelijke opdrachten.
• Het stoppen van de uitvoering van de Rotterdamwet. In plaats van het ruimtelijk verschuiven van Rotterdammers met sociaaleconomische achterstanden, kiest DENK Rotterdam ondubbelzinnig voor het verbeteren van hun situatie middels sociaal beleid.
• Het in samenwerking met woningcorporaties erop sturen dat de jaarlijkse huurverhogingen in de Rotterdamse sociale huursector nooit, maar dan ook nooit meer mogen bedragen dan het jaarlijkse inflatiepercentage.
• Gratis openbaar vervoer voor ouderen en minima. We handhaven het gratis openbaar vervoer voor 65-plussers en streven naar gratis openbaar vervoer voor minima. We verzetten ons tegen tariefverhogingen in het OV.
• Het nadrukkelijker baseren van gemeentelijke heffingen op onroerend goed op draagkracht, zodat we de inkomensverdeling en vermogensverdeling eerlijker maken. We verhogen daarom de OZB voor dure huizen met een hoge WOZ-waarde en voor grote bedrijven met een pand met een hoge WOZ-waarde. We streven naar een OZB-systeem waarbij verduurzamingsinvesteringen tot een belastingaftrek kunnen leiden. Onze hervorming van de OZB leidt tot meer belastinginkomsten.
• Het herinvoeren van de volledige kwijtschelding van de afvalstoffenheffing voor minima, zodat we Rotterdammers met een lager inkomen ontzien. Deze maatregel kan budgetneutraal worden doorgevoerd, door de kwijtschelding te betalen uit de opbrengsten van de afvalstoffenheffing.
• Het afhankelijk maken van de rioolheffing van de WOZ-waarde van huizen, zodat we Rotterdammers met een lager inkomen ontzien. Deze maatregel kan budgetneutraal worden doorgevoerd, door de hervorming te betalen uit de opbrengsten van de rioolrechten.
• Gratis openbaar vervoer voor ouderen en minima. We handhaven het gratis openbaar vervoer voor 65-plussers en streven naar gratis openbaar vervoer voor minima. We verzetten ons tegen tariefverhogingen in het OV.
• Het betaalbaar maken van de zorg door het inrichten van een collectieve gemeentelijke ziektekostenverzekering zónder eigen risico voor zo veel mogelijk Rotterdammers. Hiermee zorgen we ervoor dat Rotterdammers niet meer financieel gestraft worden omdat ze ziek zijn.
• Het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. DENK Rotterdam staat voor een ruimhartige financiële vergoeding voor vrijwilligers en mantelzorgers. Daarnaast moeten zij beter worden gefaciliteerd, bijvoorbeeld door middel van goedkoper openbaar vervoer en aanzienlijke korting op parkeerkosten.
• De waarborging dat de vrijwillige ouderbijdrage ook daadwerkelijk vrijwillig is. Hierover treedt de gemeente in gesprek met onderwijsinstellingen in onze stad. Voor ouders met een lager inkomen moet er een fonds in het leven geroepen worden om de ouderbijdrage in schrijnende gevallen te kunnen restitueren bij de gemeente.

• Bestrijden van de fysieke en geestelijke armoede bij gezinnen in Rotterdam.
• Hulpverlening aan oudere senioren.
• Het verbeteren van de leefomgeving voor kinderen, speeltuinen, en buurtverenigingen en sportclubs.
• Het verbeteren van de wachttijden bij de Sociale Dienst; verbetering van de watertoevoer bij Evides, het verbeteren en/of verhogen van de voedselhulp bij de voedselbanken en het bieden van structurele hulp, alsmede het verbeteren van de faciliteiten en kennis bij de schuldhulpverlening.
• Het bevorderen van financiële steun voor buurt- en sportverenigingen;
• het uitbreiden van de gezinshulpverlening.
• Het opzetten van betere steunpunten voor schuldhulpverlening, desnoods met -vrijwilligers.
• De ondersteuning van oudere senioren die thuis willen blijven wonen en het verbeteren van de lokale zorg voor ouderen.
• Het betrekken van levensbeschouwelijke organisaties, kerken, moskeeën, bij het uitvoeren van doelstellingen op het gebied van de armoedebestrijding.
• Het ondersteunen van de lokale economie, door het openbaar vervoer (waar noodzakelijk) te verbeteren. Daardoor zullen de gebieden toegankelijk worden gemaakt voor het publiek.
• Het bouwen van betaalbare woningen in Rotterdam in plaats van een ongecontroleerd sloopbeleid.
• Het in het leven roepen van voedselwinkels i.p.v. voedselbanken. Waar mensen zelf hun voedselpakket kunnen samenstellen.