Werelddag tegen de Armoede Na bijna 2,5 jaar heeft de initiatiefgroep van de Rotterdamse Sociale Alliantie haar taken weer op zich genomen. Te beginnen om te onderzoeken of op maandagmiddag 17 oktober het mogelijk is de 14e jaarlijkse Werelddag tegen de armoede in Rotterdam te organiseren. Het programma is nog niet rond en er is nog maar kort tijd. Maar we houden de moed er in. In 1992 heeft de Verenigde Naties de werelddag tegen de armoede op 17 oktober uitgeroepen. Dat is dit jaar dus precies 30 jaar geleden. De Rotterdamse Sociale Alliantie is op 16 oktober 2007 opgericht met ongeveer 50 deelnemers van 30 verschillende organisaties die zich in Rotterdam bezig hielden met armoedebestrijding. Dus ook RoSA! heeft dit jaar een jubileum. Normaal ga je zo’n jubileum vieren, maar omdat we heel veel meer hadden willen bereiken in de afgelopen jaren, zullen we juist daar bij stil staan. Nederland kende elkaar snel opvolgende crises, kabinetten die liever niet over het onderwerp “armoede” wilden praten en gemeentebesturen, die niet wilden begrijpen hoe de gemoedstoestand is om dagelijks met armoede en schulden te moeten leven. Het is bijna een wonder, dat we de afgelopen vier jaar een wethouder van Armoede hebben gekregen in Rotterdam. Voor het bestrijden van armoede, schulden en sociale uitsluiting is “een lange” adem nodig en die is bij het netwerk en de deelnemers van RoSA! duidelijk aanwezig. De Werelddag tegen de Armoede zal zoals de vorige 13 bijeenkomsten bestaan uit een informerend gedeelte, mogelijk toneel of cabaret en jonge musici uit Rotterdam. Het thema zal zijn “Uit de cirkel van armoede”, met discussies over de aanpak, die de regering voornemens is. Nadere bijzonderheden over de Werelddag zullen op korte termijn bekend gemaakt worden. ⇒
Eindelijk een toekomstvisie van een Armoede minister in oorlogstijd Het was bijzonder, maar niet onverwachts, dat enkele maanden geleden de armoedeminister werd aangekondigd, Carola Schouten vanuit Rotterdam (Christenunie). In 2017 was er op de elfde Wereldag tegen de Armoede in de Pauluskerk gepleit voor een wethouder Armoede voor Rotterdam en die is er in 2018 ook gekomen, toen vanuit de Christenunie en dit jaar is dit wethoudersschap naar Denk toegeschoven. We hebben bijna 10 maanden op de formatie van het kabinet Rutte vier moeten wachten en inmiddels zijn we negen maanden nog verder. De plannen van de minister van Armoede liggen eindelijk op tafel liggen. Die plannen zijn samengevat in circa 50 beleidspunten in het Factsheet Aanpak geldzorgen, armoede en schulden lees hier . Nu anderhalf jaar na de verkiezingen zijn de problemen enorm veel groter geworden. Met name voor de mensen met of zonder werk, die het minst maandelijks op hun bankrekening bijgeschreven krijgen. De inflatie bedraagt rond de tien procent. De supermarkten hebben daarvan geprofiteerd en ook de geprivatiseerde energiebedrijven. Het wordt tijd dat toegegeven wordt, dat privatiseren van eerste levensbehoeften, zoals ook de zorg en het vervoer, altijd op termijn armoede veroorzaakt. En dat blijkt nu des te meer, nu we in een tijd van oorlog leven. ⇒
Degrowth door Tjeerd de Boer Een economische groei obsessie Misschien is het je opgevallen dat in de media wordt de staat van de economie altijd weergegeven in procenten (groei of recessie). Toen de Nederlandse economie in het eerste kwartaal sinds de coronacrisis van maart 2020 met 6 % kromp, wat maakt zo’n cijfer nou duidelijk? Maar nooit zie je in de media de absolute cijfers over de economie. Eind juni 2020 was de economie hier gekrompen van 830 miljard euro naar 780 miljard. Of stel dat iemand je zegt dat zijn jaarinkomen met 10 % is toegenomen. Het maakt nogal verschil of dat jaarinkomen 10.000 of 100.000 euro is. Maar ik vermoed dat de meeste mensen niet weten hoe groot de omvang is van de Nederlandse economie ook al kan je die gegevens makkelijk verkrijgen bij de CBS of CPB. Voor internationale gegevens zijn de OECD, IMF of Bloomberg betrouwbare bronnen. De obsessie met economische groei is mijns inziens begonnen in de jaren ’30, mede door Keynes, toen bij de bevolking een besef kwam van dit nooit meer, de Grote Crisis. Economische groei niet alleen om de welvaart te vergroten maar ook om te voorkomen dat bij krimp versoberingen weer noodzakelijk werden. Dus ook bij een rechtvaardige inkomenspolitiek is het verdelen van extra rijkdom allicht beter dan het verdelen van armoede. Nooit zie je in de media de absolute cijfers over de economie Na 1945, toen de meeste industrielanden zich ontwikkelden tot welvaartsstaten, was groei niet zozeer gedreven uit angst voor een nieuwe grote crisis maar simpelweg om meer te kunnen hebben in de zin van goederen en diensten. Groei om hebzucht te voeden met name bij de rijken. Maar in de jaren ’60 en ’70 kwam toenemende kritiek op de groei obsessie, van de Club van Rome tot en met diverse ‘alternatieve’ bewegingen. Let wel dat ook linkse partijen zoals de PvdA, de groeinoodzaak niet loslieten, dankzij den Uyl konden arbeiders ook autorijden! En groei was zeker nodig voor de uitbouw van de verzorgingsstaat zonder extra staatsschulden. De economische recessie na 1979 versterkte weer de noodzaak tot groei teneinde desastreuze bezuinigingen te voorkomen. Techno optimisten Zijn te omschrijven als mensen die vertrouwen op technische ontwikkelingen waardoor diverse problemen kunnen worden opgelost. Het gat in de ozonlaag verdween door het gebruik van andere drijfgassen in spuitbussen, bossen werden niet meer vernield door zure regen. Techno optimisten zijn vaak voorstanders van economische groei. Zij stellen dat welvaart niet het probleem is met betrekking tot milieu en klimaatproblemen, maar oplossingen kan bieden. Zij zullen het voorstel van Daly (1980) verwerpen om milieukosten af te trekken van het BBP omdat juist nieuwe bedrijvigheid ontstaat om milieuproblemen aan te pakken. Zie o.a. asbestverwijdering of grondsaneringen. Anderen vinden het mogelijk cynisch dat milieuvervuiling bij kan dragen aan extra economische groei en hadden liever gezien dat milieukosten zouden worden meegenomen in de productieprijzen waardoor schadelijke producten minder aantrekkelijk worden. De invloed van technologische ontwikkelingen op de economie is groot. Eind jaren ’70 geraakte de economie van Westerse landen in een recessie, veroorzaakt door de oliecrisis. Grotendeels juist, maar de recessie was ook ontstaan door een stagnatie van technologische ontwikkelingen en verzadiging van vele consumentenmarkten. Productie van meer van hetzelfde, van schrijfmachine naar electrische schrijfmachine bijvoorbeeld. De ontwikkeling van computertechnologie inclusief software zorgde voor een grote groei impuls vanaf de jaren ’80 en het ontstaan van geheel nieuwe bedrijven en sectoren. Het gelijk van Schumpeter dat oude industrieën verdwenen (destructie) ten gunste van sectoren die door innovatie een nieuw soort economische groei mogelijk maakte. Niet zelden aanzienlijk schonere productie dan door de achterhaalde fabrieken. Degrowth Te vertalen als ont- groeien ofwel de obsessie met economische groei loslaten of zelfs tegen verdere economische groei zijn, zoals vroeger vele hippies en kabouters? Degrowth heeft veel aanhangers maar is (nog) geen maatschappelijke beweging. Velen van hun zijn pessimistisch over de toekomst van de economie en maatschappij en stellen dat technologie eerder onderdeel is van maatschappelijke- en milieuproblemen, zie de pharma industrie die floreert dankzij verzieking van de bevolking. Of zie de ecologische voetafdruk van mensen in rijke landen die qua verbruik elk jaar meer dan factor 1.75 boven het niveau zitten van wat de aarde in een jaar kan leveren aan energie en grondstoffen. We hebben dus bijna twee aardes nodig om ons productie- en consumptiepeil te behouden, laat staan als we nog meer willen hebben dan reeds het geval is. En bevolkingen in arme landen hebben toch ook ten minste het recht op welvaartsgroei? Anderen vinden het mogelijk cynisch dat milieuvervuiling bij kan dragen aan extra economische groei Degenen die trouw mijn intussen 77 artikelen hebben gelezen, kunnen mij rekenen tot de Degrowth aanhangers want neem mijn stelling: TURBOKAPITALISME= OVERPRODUCTIE + OVERCONSUMPTIE + OVERWERK = EEN VLIEGWIELECONOMIE. Een economie van een nooit genoeg en een economie die altijd moet groeien want zo niet dan hebben we een economische crisis. Maar ben ik echt zo’n aanhanger want een econoom die tegen economische groei is, maakt toch een merkwaardige indruk. Mijn antwoord is eenvoudig: het gaat er niet om tegen economische groei te zijn maar te pleiten voor een ander soort economische groei dan die we gekend hebben tot recentelijk. Ik ben geen techno optimist simpelweg omdat ik niet kan inschatten welke technologie in de (nabije) toekomst een enorme en onverwachte welvaart kan scheppen, zoals kernfusie. In het recente verleden hebben techno optimisten vaak gelijk gekregen, zie de snelle ontwikkeling van gebruik van duurzame energiebronnen zoals windmolens en zonnepanelen en van electrische vervoersmiddelen. Het gebruik van mobiele telefonie is ook massaal toegenomen in ontwikkelingslanden mede omdat er geen kabels nodig zijn zoals bij klassieke telefonie. Groei optimisme Genoemde stromingen van techno optimisten versus degrowth aanhangers is goed beschreven door de antropoloog Charles Mann in zijn boek De tovenaar en de profeet (2018). Maar is de tegenstelling tussen beide stromingen wel nodig? Nee, je kan groei optimist zijn om de volgende redenen: Stiglitz toonde aan in zijn boek The Price of Inequality (2012) dat als de laagste inkomensgroepen in Amerika er zeg 20 % op vooruitgaan, dit een enorme potentiële vraag geeft, ook een inhaalvraag omdat het gaat om vervanging van oude en versleten producten. Het is wel nodig om de rijken veel meer te belasten voor een substantiële herverdeling van inkomens, zoals in de jaren ’70. In vrijwel alle Westerse landen is door neoliberaal beleid de collectieve sector gekrompen op een zodanige wijze dat nu structurele tekorten zijn aan personeel en middelen. Intussen weten we welke ellende dat kan veroorzaken om te beginnen wachtrijen. Ook hier is nieuwe economische groei mogelijk door de collectieve sector weer te vergroten en versterken. De overheid moet niet meer gezien worden als inefficiënt t.o.v. marktsector, maar als een mede investeerder en -bestuurder van de economie. Een overheid die als opdrachtgever (principaal) projecten uitbesteed aan bedrijven (agents), als publiek-private partners. Ook als gevolg van het neoliberale ‘anti overheidsbeleid’ is de infrastructuur van wegen en bruggen verwaarloosd, met name in Amerika. Achterstallig onderhoud of vervanging geven echter ook mogelijkheden voor economische groei. Daarnaast zijn miljarden nodig om te investeren in snelle treinverbindingen als alternatief voor vliegen. Groene groei is inderdaad op gang gekomen ter vervanging van gebruik van fossiele brandstoffen. De oorlog van Rusland tegen de Oekraïne heeft geleid tot verstoringen in energiemarkten maar Gas Putin kan volgend jaar zijn gasexport naar Westerse landen wel vergeten. Pijpleidingen naar China en India vanuit West Rusland zijn onmogelijk, kijk maar een naar de kaart van Azië en zie hoe beide landen van Rusland zijn gescheiden door de Himalaya, Karakoram, Altai en Pamirgebergte. De groei van de amusementssector, horeca en sportevenementen levert ook een relatief schone economische groei en arbeidsintensieve werkgelegenheid op. Pijpleidingen naar China en India vanuit West Rusland zijn onmogelijk Groeipessimisme Je kan zeker pessimistisch zijn over economische groei als je ziet hoeveel aardes nodig zijn om iedereen het welvaartsniveau te geven als in de ontwikkelde landen. Wat is echter hét grote probleem bij economische groei? Dat de nadruk teveel ligt op groei van materiële welvaart. Neem de reclamesector, een miljardenbranche die netto niet veel toevoegt aan de economie behalve mogelijk hebzucht stimuleert. Het inkrimpen van de reclame industrie leidt tot massa ontslagen maar mogelijk kunnen die mensen een functie elders krijgen, bijvoorbeeld in de amusementsindustrie. Waarom komen er steeds meer SUV’s op de markt terwijl kleine autó’s volstaan voor gebruik in de stad en regio. Obesitas als bewijs van materialistische overvloed die een zware ecologische voetafdruk zet op onze planeet, niet alleen door vleesproductie. Het behoeft geen nader betoog dat als we de nadruk op materialistische welvaartsgroei niet verminderen, we steeds meer slachtoffer worden van milieu- en klimaatrampen. Het gaat om consuminderen in geval van diverse materiële producten, niet om consumptie van diensten. Resumerend ben ik niet een tegenstander van economische groei omdat ik weet dat die ook kan worden gerealiseerd door alternatieve groeisectoren als aangeduid. Waar ik wel pessimistisch- realistisch over blijf is dat in de meeste landen, zeker de EU landen en USA, groei wordt gerealiseerd op basis van steeds meer groeiende schuldenoceanen. Het wachten is op weer een crisis van formaat waardoor de economische groeitegenstanders mogelijk voor een lange periode tevreden kunnen zijn. En... een grote economische terugval is goed voor het milieu. ⇒
Geschiedenis van de Werelddag van verzet tegen de extreme Armoede In 1956 wordt de priester Joseph Wresinski (1917 -1988) benoemd in het daklozenkamp van Noisyle- Grand, nabij Parijs. Bij zijn aankomst dacht hij met een schok terug aan zijn eigen jeugd in armoede. Op dat ogenblik doet hij de belofte dat hij 'zijn mensen' zal brengen naar alle instellingen waar nagedacht en beslist wordt over de toekomst van de mens: het Elysée, het Vaticaan, de Verenigde Naties. In 1957 geeft Joseph Wresinski impuls aan het ontstaan van een Beweging met de armsten: de Vierde Wereld Beweging. Joseph Wresinski wilde door middel van de Vierde Wereld Beweging een verbond tot stand brengen tussen de armsten en mensen die het beter hebben en met personen die beleidsverantwoordelijkheid dragen. Vijftien jaar later, op 17 oktober 1987, waren op de oproep van Joseph Wresinski honderdduizend mensen samengekomen op het Trocaderoplein in Parijs. Het plein waar in 1948 de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd ondertekend. Mensen van allerlei gezindten en overtuigingen, mensen die in grote armoede leven en mensen die het gezag vertegenwoordigen op internationaal, nationaal en lokaal niveau. Om eer te getuigen aan de slachtoffers van honger, uitsluiting en geweld werd er een Gedenksteen onthuld, waarop gegraveerd staat: 'Op 17 oktober 1987 zijn verdedigers van de Rechten van de Mens en Burgerlijke Vrijheden uit alle landen op dit plein samengekomen. Zij hebben hulde gebracht aan de slachtoffers van honger, onwetendheid en geweld. Zij hebben hun overtuiging uitgesproken dat uiterste armoede geen noodlot is. Zij hebben zich solidair verklaard met allen die waar ook ter wereld, een gevecht leveren om uiterste armoede te beëindigen.' 'Waar mensen gedoemd zijn in armoede te leven, worden de rechten van de mens geschonden. Wij zijn verplicht ons aaneen te sluiten om die rechten te doen eerbiedigen'. (Joseph Wresinski) Uitroep Verenigde Naties in 1992 van 17 oktober Voormalig secretaris-generaal van de UNO, de heer Javier Perez de Cuellar deed op 17 oktober 1992 in naam van een groep Internationale prominenten, verenigd in het Comité voor de Werelddag van verzet tegen extreme armoede, een oproep voor de erkenning van 17 oktober. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties van 22 december 1992 riep 17 oktober uit tot Werelddag van Verzet tegen Extreme armoede. Bij de keuze van deze datum werd teruggegaan naar de samenkomst op het Mensenrechtenplein te Parijs op 17 oktober 1987, toen de Gedenksteen werd onthuld ter ere van alle slachtoffers van honger, uitsluiting en geweld. Secretaris-Generaal Javier Perez de Cuellar brengt in 1989 een getuigenis uit bij de gedenksteen in Parijs. Een belangrijke zin van zijn getuigenis was: "Ik geloof dat we de wereld ertoe moeten aanzetten om zich te buigen over het probleem van de armoede, waar miljoenen mensen zwaar onder lijden. De mensen hebben het nodig door de Internationale gemeenschap geholpen te worden.' In steeds meer landen en op tal van plaatsen komen op 17 oktober mensen bijeen om kenbaar te maken dat ze weigeren armoede nog langer te aanvaarden. In Rotterdam Vanaf de oprichting van de Rotterdamse Sociale Alliantie op 16 oktober 2007 wordt jaarlijks aandacht besteed aan de Werelddag tegen de Armoede, ingesteld door de Verenigde Naties in 1992. Met verschillende thema’s: 2007 “Geld telt” (Schotse Kerk) 2008 “(z)Onderdak met De Rotterdamse Sociale Alliantie” (SVOR) 2009 “Jong zonder geld” (de Heuvel) 2010 “Alleen zonder geld” (Theater Zuidplein) 2011 “Arm in Arm” (‘het Klooster’, Afrikaanderplein) 2012 “Solidariteit Telt” (tijdelijke Pauluskerk) 2013 “Kinderen en Armoede” (Pauluskerk) 2014 “Filosofie van de Armoede” (Pauluskerk) 2015 “Economie van de Armoede (Nico Adriaans Stichting) 2016 “Tweedeling is armoede (delen is rijkdom)” (Pauluskerk) 2017 “Manifest rechtvaardig armoedebeleid” (Pauluskerk) 2018 "Sociale rechtvaardigheid op zijn Rotterdams" (Pauluskerk) 2019 "Jongeren in de knel" (Pauluskerk) 2020 en 2021, onderbreking (Corona-periode) 2022 ⇒
Het gaat om plezier in het leven Column Hans Goosen Het is een oud verhaal, maar misschien wel nuttig in een tijd, waarin alles op zijn kop lijkt te staan. Waarin vele noodzakelijke veranderingen, zij het vaak met moeite, tot stand moeten komen. Zoals een gezond bestaan met voldoende middelen voor iedereen, het tegengaan van extreme klimaatveranderingen en het stoppen van de uitputting een onze enige biotoop voor het leven, de aarde. Het was in 2010, In het jaar dat door de Verenigde Naties was uitgeroepen tot het jaar van bestrijding van de armoede, dat Rotterdam de plaats had toegewezen om een conferentie te organiseren rondom armoede. De plek en ook de uitvalsbasis voor verschillende excursies was de Doelen. Wethouder Jantine Kriens had de dirigeerstok over de conferentie ontvangen. De bijeenkomst was van 24 tot en met 26 februari onder de vlag van het zevende forum van de “World Alliance of Cities Against Poverty (WACAP)”. Tussen vertegenwoordigers vanuit de hele wereld had RoSA! ook een plekje verworven. Persoonlijk heb ik er vele gesprekken gevoerd in de Doelen of tijdens busreis naar de Tweede Maasvlakte, die toen nog in ontwikkeling was. Met bijvoorbeeld een vertegenwoordiger uit Cambodja, het land dat net een zeer zwarte periode had doorgemaakt. Maar het meest interessante voor mij was wel het gesprek met Prince Amir Hassan, “World Chairman of the International Peace Commission (IPC)”, een van de niet gouvernementele mensenrechtenorganisaties, gelieerd aan de Verenigde Naties. IPC heeft als doelstelling "Peace and Prosperity" over de hele wereld. Prince Amir Hassan, geboren in Pakistan, reisde toen de hele wereld over voor de IPC, met kantoren in de USA en Australië en een vestiging in Ivoorkust. Ik raakte in de wandelgangen van de Doelen in gesprek met deze zeer voorkomende en charmante man. We startten met discussiëren over “Think global, act local”. We vervolgden ons gesprek, zoals in die tijd gebruikelijk, met de drie P’s: “People, Planet and Profit”. Na een interessante uitwisseling van gedachten hierover, bracht ik een vierde P naar voren: “Pleasure”, plezier in het leven, want waarom ben je hier anders op aarde. Het werd een heel interessant vervolg van het gesprek tussen hem en mij. Na de conferentie ben ik me gaan verdiepen in het IPC en ik stuurde elke nieuwsbrief van RoSA! naar de World Chairman. Af en toe hadden we een korte mailwisseling. In april 2011 was ik enkele dagen in een vakantiehuisje bij de Moezel. We hadden net een bezoek gebracht aan het geboortehuis (1818) van Karl Marx, een museum met een enorme kaart met de tientallen richtingen waarin zijn oorspronkelijke gedachte zich ontwikkeld heeft. Toen op een plein mijn mobiele telefoon overging en ik Prince Amir Hassan aan de lijn kreeg. Hij vertelde dat hij binnenkort naar Europa zou komen, mogelijk ook bij mij langs. Enkele dagen later kreeg ik een bericht met het voorstel om Ambassador van de “IPC in the Netherlands” te worden en het aanbod om het levenslang lidmaatschap van de IPC voor mij te regelen. Geëerd daarmee, heb ik dat lidmaatschap aanvaard en toen het toegestuurd werd, zorgvuldig opgeborgen. In zijn laatste mail had hij gerefereerd aan de P’s en onze discussie daarover. Maar hij had er vijf P’s van gemaakt. Hij had aan “People, Planet, Profit en Pleasure” uiteraard “Peace” toegevoegd. ⇒
Café de Schouw.zoals het nu is, gaat niet meer terug komen. door Tineke Speksnijder (op Facebook) Dit wordt het moeilijkste bericht dat ik ga schrijven op Facebook ever. Ik doe het op deze manier zodat ik heel veel mensen kan bereiken. Het pand van de Schouw is volkomen gaar. De muren scheuren, het bovenste gedeelte beweegt als het hard waait. Jullie weten van het eeuwige water in de kelder, ik ga dadelijk weer een nieuwe dompelpomp kopen. Kortom, het pand is na 150 jaar op. Ron, de eigenaar van het pand, ziet geen andere mogelijkheid, dan het te slopen en weer op te bouwen. Dat gaat minstens een jaar duren. Ik had de keuze om na dat jaar weer te gaan starten en heb na vele slapeloze nachten besloten dat niet te doen. Het verkoopcontract heb ik vorige week getekend. De Schouw zoals hij nu is, is mijn Schouw. Ik heb er miljoenen voetstappen liggen. En er komt ook een moment dat je afscheid moet nemen. Natuurlijk weet ik dit al langer, maar ik moest het eerst zelf verwerken om de energie te vinden het jullie te vertellen. Want ik weet dat dit voor heel veel mensen een hele grote teleurstelling is. Velen zien het, net als ik, als hun tweede huis. Daar is mijn geliefde Aanschouw en Poetsclub en alle vaste gasten, ik ken jullie al jaren. De Schouw zoals het nu is, gaat niet meer terug komen. Het gaat groter en anders worden. Toevallig is de Schouw vandaag (12 september )ook jarig, 82 jaar, een respectabele leeftijd. Ik zag er verschrikkelijk tegenop om jullie dit te vertellen, maar eens moet het toch. We hebben nog 4 maanden mensen. In die tijd gaan we nog alles doen. We maken er een feest van. De eerste week van januari gaat de afscheidsweek worden. Maar eerst gaan we nog genieten. Alle vragen ga ik graag beantwoorden, woensdag ben ik er weer. Liefs Tineke. ⇒
Tomatenjacht door Julie Smit / Smitaki's Lesvos 24 augustus 2022 Eten & Drinken Gelukkig heb ik vrienden die zelf groenten verbouwen. Ik klop elke week aan hun deur om om tomaten te bedelen. Ik krijg geen genoeg van tomaten, vooral als ze goed rijp en sappig zijn. Wat ze om de een of andere reden dit jaar niet allemaal zijn. In de winkels zijn ze vaak nog hard en amper rood. Óf iemand koopt de sappige, zachte tomaten allemaal weg voordat ik de winkel betreed, óf men is iets te enthousiast met tomaten plukken, zodat je ze thuis moet laten rijpen, waarbij ze lang niet zo lekker worden dan wanneer ze aan hun planten in de zon hun rode gloed perfectioneren. Ik ben deze zomer in de ban van tomaten en kook zeeën vol tomatensaus. Weldra raakt mijn diepvriezer ermee verstopt. Ik kan het niet laten even snel een tomatensausje te maken: langzaam wat uien stoven en dan de tomaten erbij met een handjevol verse basilicum. Dat is een basis. Naar gelang mijn hoofd ernaar staat, voeg ik andere ingrediënten toe, zoals oosterse gember, Griekse yoghurt, lokale citroen, honing, majoraan, laurier en knoflook, of een zelf samengesteld boeket kruiden voor een Marokkaanse smaak om vega-couscous te maken. Je kunt eindeloos variëren en het is maar net wat je in huis of in de tuin hebt staan. Als je maar Griekse olijfolie koppelt aan tomaten, uien en wat knoflook. Uiteraard is de maag altijd veel kleiner dan de ogen en blijven er per kookbeurt een aantal bakjes met saus over die naar de diepvriezer worden verbannen, hoewel ik afgelopen winter juist heb geleerd dat koken met geconcentreerde tomatenpuree heel smakelijk is en ik dus eigenlijk helemaal geen tomaten hoef te bewaren voor de winter. Niet eens zo lang geleden stond de tomaat bekend als oneetbaar en schadelijk. Rijke mensen werden zelfs vergiftigd, maar dat was omdat ze tomaat van tinnen borden aten en het tomatenzuur het lood uit het tin liet lekken: loodvergiftiging. In Amerika deden praatjes de ronde dat tomaten belegerd werden door giftige, duivelachtige groene wormen, net toen rond 1830 de tomaat als liefdesappel bekendheid kreeg. Pas in 1897 bracht Campbell de eerste ingeblikte tomatensoep op de markt (later werden deze blikken wereldberoemd dankzij een serie zeefdrukken van Andy Warhol) en kwam de tomatencultuur echt op gang. De Grieken waren een stuk nuchterder. In 1827 werd op Syros het oudste en bewaarde Griekse kookboek gepubliceerd, een vertaling van een Italiaans kookboek, met twee recepten voor tomaten. Gefrituurde gouden appel (“gouden appel” is de vertaling van pomodoro: gefrituurde tomaat gevuld met stukjes flink gekruide levertjes. En Eieren in gouden appelsaus. Toen had de eerste tomatenplant al het kapucijnenklooster in Pláka in Athene bereikt (1815), maar nergens wordt vermeld dat het meer dan een sierplant was. Toch gaat het verhaal dat daar de tomaat aan zijn alles veroverende opmars door Griekenland begon. Tegenwoordig bevatten veel Griekse gerechten tomaten. Het meest smakelijke is echter een sappig rijpe tomaat uit het vuistje, met een korreltje zout en een stukje brood. Deze zomer ben ik dus in een serieuze tomatenjacht uitgebarsten, om mijn vrienden de lekkerste exemplaren te ontfutselen. Waarna ik me weer in een nieuw tomatensaus-kook-avontuur stort, of de tomaten een paar uur laat weken in een Franse vinaigrette alvorens ze op te dienen, of ze een dag in de zon laat bakken voor een salade met half gedroogde tomaten. Recepten te over. Soms denk ik met weemoed terug aan Pirgi waar ik regelmatig kwam, een mastiekdorp op Chios, waar de kleine straatjes zijn versierd met elegant mozaïek en slingers vol kleine, smakelijke tomaatjes, een streekspecialiteit. Ook het vulkanische eiland Santorini kent een speciaal soort tomaten, maar ik moet er niet aan denken om me in de mallemolen van Santorinische zomers te wagen, waar er misschien wel meer toeristen dan tomaten zijn. Toch blijf ik me afvragen hoe deze tomaten smaken. Ze doemen nog net niet massaal op in mijn dromen. Alhoewel ik wakker kan schieten met de vraag of je bieten met tomaten kunt laten trouwen. Net zoals met vijgen is dat een gewaagde combinatie die ik nog niet tot perfectie heb weten te brengen. Allerlei ingrediënten met tomaten combineren gaat trouwens op den duur vervelen. Daarom is het wijs om de smakelijkste tomatensaus te leren maken. Maar die staat of valt deze zomer helaas met de goodwill van vrienden die eersteklas tomaten kunnen leveren. Net zoals de Griekse keuken die haar beste smaken uit kersverse, rijpe ingrediënten haalt. Worden de winkels wellicht te inhalig en wordt er niet meer op kwaliteit gelet? © Smitaki Stuur je e-mail adres naar wordpress@smitakislesvos.com voor een abonnement op de columns van Julie Smit! ⇒
Uit de media sociaal armoede Brief aan Tweede Kamer over "Aanpak geldzorgen, armoede en schulden" (Ministerie Sociale Zaken en Werkgelegenheid / Carola Schouten) Bijna 1 op de 10 kinderen leeft nu in armoede.‘Vraag ouders in het nieuwe schooljaar of ze in geldnood zitten’ (Trouw) Jan Modaal komt nog rond, mits hij de uitgaven mindert (Trouw) Mensen armer, kabinet zoekt oplossing: 'Maar lonen moeten ook stijgen' (RTL Nieuws) Het moet goed én snel: hoe houdt het kabinet de laagste inkomens overeind? (NRC) Maria (68) heeft pensioen en AOW, maar kan bijna niet meer rondkomen:'Durf niet eens meer naar de huisarts (Algemeen Dagblad) De leerling in Rotterdam viel om – van de honger (NRC) Beau maakt nieuw programma over armoede: 'Groot probleem' (RTLnieuws) ⇒ schulden ‘Er móést iets gebeuren. Ik had overal schulden’ (NRC) ⇒ energie en inflatie ikredhetnietmeer door de energiecrisis (BNNVARA) Nooit eerder was inflatie zo hoog: 12 procent in augustus (Algemeen Dagblad) CPB: Koopkracht daalt, armoede groeit (Trouw) Energietoeslag voor lage inkomens: zo vraag je het aan (UWV) Huisarts bezorgd: inflatie dringt door tot in de spreekkamer (Algemeen Dagblad) Zonder steun dreigt de hele glastuinbouw te verzuipen. ‘We maken ons grote zorgen’ (Trouw) Nu de stroomvoorziening op omvallen staat, grijpt Von der Leyen hard in (Trouw) Europa zoekt koortsachtig naar een manier om de energiecrisis te bestrijden.Zes vragen en antwoorden (NRC) ⇒ Ongekend onrecht In paar jaar tijd 10 miljoen moderne slaven erbij:vandaag zijn er 50 miljoen over de hele wereld (Algemeen Dagblad) ‘Asieldeal is in strijd met Europees recht’ (NRC) Artsen zonder Grenzen stuurt team naar Ter Apel (NRC) Kabinet werkt eraan om morgen ‘nul’ mensen buiten te laten slapen bij Ter Apel: ‘Niemand wil dit’ (Algemeen Dagblad) De inflatie is voelbaar bij meerdere inkomensgroepen:‘Ik moet kiezen tussen fruit of avondeten’ (NRC) Chinese cyberslaven in Cambodjaanse torenflats: de maffia van Sihanoukville (NRC) ‘Moedeloos en machteloos’ na nieuwe rechterlijke uitspraak in nadeel van boer (Trouw) ⇒ uitsluiting en discriminatie Staatssecretaris vindt dat Rotterdam veel meer asielzoekers moet opvangen (Algemeen Dagblad) Kerken: Niemand mag meer wegkijken (Trouw) ‘De vluchtelingen vroegen me waarom die mensen zo stonden te schreeuwen’ (Trouw) Asieldeal: honderden miljoenen naar opvang en 20.000 woningen voor statushouders (Algemeen Dagblad) Een Syrisch gezin ziet hoe boze bewoners actievoeren tegen de komst van een azc: ‘Houd Albergen schoon!’ (NRC) Hoe het Rijk de gemeente Tubbergen kan dwingen tot asielopvang (NRC) VluchtelingenWerk Nederland stapt naar de rechter voor oplossing opvangcrisis (Vluchtelingenwerk Nederland) ⇒ werk Website voor publiek over voorgenomen nieuwe pensioenregels (Rijksoverheid) ‘Krappe arbeidsmarkt biedt historische kans voor een weerbaardere economie’ (Trouw) Arbeidsinspectie: vier op vijf distributiecentra onveilig (NRC) ⇒ zorg Het (gelekte) Integraal Zorgakkoord: wat staat er precies in? (zorg & sociaalweb / Philippe Delespaul) Integraal Zorgakkoord, conceptversie 0.9 - 12 augustus 2022 (zorg & sociaal web) Zorgcowboys persoonlijk aansprakelijk stellen: veel werk, maar het kan (Zorg & SociaalWeb) ⇒ leven jongeren Ministerie van Financiën start campagne om jongeren te wijzen op risico’s van crypto’s (Rijksoverheid) ⇒ wonen De EU wil hard ingrijpen op de energiemarkt: prijsplafond ligt op tafel (NRC) Bom onder Rotterdams woonbeleid:sloop van goedkope woningen is gebaseerd op drijfzand (Algemeen Dagblad) ⇒ wereld Rotterdam Alarm om armoede in de stad:‘Moeders stelen boodschappen om hun kinderen eten te geven’ (Algemeen Dagblad) Wethouders Dordrecht en Rotterdam slaan alarm om prijsstijgingen:'Het is 5 over 12, voor sommigen is het overleven' (RTV Rijnmond) ⇒ Nederland Het resultaat van de koopkracht-onderhandelingen: veel geld, maar nog even geduld (NRC) Rutte IV moet nu de crises van de vorige kabinetten-Rutte oplossen (NRC) Wrevel in de coalitie over gemorrel aan stikstofdoelen (Trouw) ⇒ Europa / vluchtelingen Europa verplaatst megawinsten energieproducenten naar consument (NOS) Waarom is gas zoveel duurder in Nederland? (Trouw) ⇒ Oorlog Rusland torpedeert VN-verklaring over nucleaire wapens (Trouw) Zelenski zegt na stroomuitval dat kernramp ‘ternauwernood’ is voorkomen (Trouw) Oekraïne viert onafhankelijkheid ingetogen maar intenser dan ooit (Volkskrant) Inzet Nederland tegen kernwapens: het Non-Proliferatieverdrag (Nieuwsbericht Rijksoverheid) Tot vijf miljard mensen komen om van de honger na grootschalige kernoorlog (de Wereld Morgen / België) Energieoorlog losgebarsten:‘Rusland wil Europese economieën maximale schade toebrengen’ (Algemeen Dagblad) Europese Centrale Bank voert grootste renteverhoging ooit door (Trouw) Wat bezielt Azerbeidzjan om nu Armenië aan te vallen? (NRC) ⇒ Aarde / klimaat De rechtsstaat trilt voor Trump (NRC) Speuren naar blauwvintonijn in de steeds warmere Middellandse Zee (NRC) Hoelang houden de Inuit het nog vol? (Trouw) ⇒
