Het topje van de ijsberg, de toeslagenaffaire Onrecht Wat was er veel ellende voorkomen geweest als naast Lodewijk Asscher op 14 januari 2021 ook Mark Rutte en Wopke Hoekstra hun partijleiderschap hadden opgezegd. Het rapport “Ongekend onrecht” had ook door hen opgevat kunnen worden als het einde van een prachtige carrière met helaas de conclusie dat in een echte democratie een evenwicht moet bestaan tussen de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de gerechtelijke macht. En dat dit evenwicht volledig zoek was geraakt tijdens de onterechte vervolging van ontvangers van een toeslag voor kinderopvang. Hoofdschuldige de voorzitter van de uitvoerende macht, Mark Rutte en ondergeschikt daaraan Wopke Hoekstra, degene die de Belastingdienst aanstuurde. IJdelheid Maar de ijdelheid van bestuurders, die aan de macht geroken hebben, is zoals uit de historie blijkt zo goed als onvermijdelijk. We zijn vier maanden verder, er zijn er verkiezingen geweest en de VVD kiezers hebben er een traditie van gemaakt om de macht te steunen voor eigen voordeel. En daarmee voor de minister-president, die meer op een president lijkt als op een minister, terwijl we al een koning hebben. En ook al is hij nu minister-president af, demissionair, omdat het gehele kabinet is afgetreden, zie ik geen andere houding van hem, al is hij net zoveel als alle andere 150 volksvertegenwoordigers die gekozen zijn in de Tweede Kamer. De problemen blijven liggen Die ijdelheid heeft de politiek onbetamelijk belemmerd. Immers gezondheid op korte termijn, het klimaat op langere termijn en de acute armoede en discriminering van tussen de drie en vier miljoen Nederlanders is waar het echt om gaat en niet om: blunders door de foto van een A4-tje (overigens de kleinst mogelijke revolutie) functie elders stabiliteit CDA fractie geheime notulen moeilijke kritische Kamerleden, terwijl dat is waarom ze gekozen zijn macht en tegenmacht, terwijl de echte macht bij volksvertegenwoordigers moet liggen de zandbak van de Tweede Kamer “radicale” ideeën van Rutte Deze voor vele burgers prietpraat, die voorkomen had kunnen worden, als Rutte en Hoekstra de normale consequenties hadden genomen voor hun fout beleid en dat was: opstappen! De volgende motie van GroenLinks en de PvdA is op 29 april aangenomen en bevat veel kritiek op het beleid van het kabinet Rutte 3: De Kamer, gehoord de beraadslaging, spreekt uit dat burgers niet door de overheid met wantrouwen mogen worden behandeld en altijd oog moet zijn voor het voorkomen van schrijnende individuele effecten van wet- en regelgeving door daar in alle wet- en regelgeving waarborgen voor op te nemen, zoals een hardheidsclausule of een discretionaire bevoegdheid; spreekt uit dat de rechtspositie van burgers versterkt moet worden, in elk geval door voldoende middelen structureel vrij te maken voor de sociale advocatuur in de geest van het advies van de commissie Van der Meer; spreekt uit dat er zo snel mogelijk een einde gemaakt moet worden aan racisme, in elk geval door te stoppen met het gebruik van discriminerende algoritmes; spreekt uit dat de informatiepositie van de Kamer weer in ere moet worden hersteld in lijn met de aangenomen moties-Omtzigt c.s. (28362, nrs. 25 en 26) en dat de Kamer altijd als eerste moet worden geïnformeerd over kabinetsbesluiten; spreekt tevens uit dat er voldoende aandacht moet zijn voor de uitvoering en de gevolgen van het beleid, in elk geval voor het doenvermogen van mensen bij elk wetsvoorstel; spreekt uit dat we de tegenmacht in onze democratie moeten koesteren; spreekt uit dat we moeten investeren in een sterke positie van uitvoeringsorganisaties, de Nationale ombudsman, de Algemene Rekenkamer, de Autoriteit Persoonsgegevens en het Adviescollege toetsing regeldruk; spreekt uit dat de subsidiëring van maatschappelijke organisaties die een belangwekkende tegenmacht vormen, moet worden beoordeeld op de kwaliteit van hun programma’s en het voldoen aan subsidievoorwaarden en nooit op de mate van ondersteuning van het kabinetsbeleid, en gaat over tot de orde van de dag. Klaver Ploumen ⇒
Het sigarendoosje Een team van ambtenaren van meerdere ministeries hebben dit najaar rekensommen gemaakt, hoe, ook voor sociale zaken, de komende jaren, er weer bezuinigd gaat worden op onder andere de bijstand, die verlaagd gaat worden en waarvan het vakantiegeld afgeschaft wordt. Het is ook wel eens zinnig om te kijken wat nodig is om de financiële nood onder ongeveer 20% van de bevolking van Nederland op te lossen. Vroeger was het de gewoonte om begrotingen te maken op de achterkant van een sigarendoosje, dus net zoals de ambtenaren ook maar eens wat cijfers: Groei: BNP 2019 (bruto nationaal product) 812 miljard (negen nullen erachter) verwachte groei in 2022 4,8 % eenmalig = 39 miljard Toeslagenaffaire: probleem kinderopvangtoeslag 25.000 gezinnen x 40.000 = 1 miljard (eenmalig) Geen armoede in een rijk land (stimulering van onderaf) schulden bestrijden (exclusief hypotheken) 300.000 mensen (inclusief werkende armen) x 50.000 = 15 miljard (eenmalig) verhogen AOW 30% van 3.400.000 x 6.000 = 6 miljard (verhoging via AOW premie) verhogen bijstand 30% x 300.000 x 10.000 = 3 miljard (structureel) optrekken bijstand naar minimumloon idem 3 miljard (structureel) groei 2022 39 miljard 4,8 % / oplossen problemen 2022 28 miljard 3,4 % Waar een wil is, is een weg. En anders is er ook nog een Europees noodfonds, waar Nederland op hautaine wijze geen gebruik van wil maken. ⇒
Na de verkiezingen door Tjeerd de Boer Meritocratische winnaars In een analyse van de NRC van zaterdag 20 maart (p3) werd in een kernzin gezegd wat typerend was voor deze verkiezingen: de winnaars VVD en D66 doen het goed op plaatsen waar het goed gaat. Het gaat dan om brede lagen in de bevolking die het goed hebben door hun opleiding, werk of onderneming en inkomen. Je kan stellen dat de VVD en D66 echte meritocratische partijen zijn waarin hoogopgeleiden zich thuis voelen. Met name D66 profileert zich graag als De onderwijspartij, de VVD wil meer investeren in excellente onderwijsvormen. De winst van de VVD en D66 heeft ook een keerzijde; veel laagopgeleiden kozen voor rechts populistische partijen die zich graag opwerpen als protestpartijen tegen het establishment. Sinds Fortuyn (2002) kunnen deze partijen rekenen op 20 % van de kiezers (30 zetels), een score die nu ook bijna werd bereikt door de PVV (17 zetels), het Forum voor Democratie (8) en Ja21 (3). Onder hun kiezers zijn veel mensen die zich bedreigd of zelfs in de hoek gedrukt voelen door de overheid. Baudet die na de ontploffing van zijn partij geschat werd op hooguit 4 zetels, heeft deze peiling gelogenstraft door zijn vrachtwagentour door het land waarbij mondkapjes en afstand houden ostentatief geweigerd werden als betutteling (of is het be-pRUTTEling?) door de overheid. Veel middenstanders- gefrustreerd door de corona maatregelen- stemden daarom niet meer op de VVD. Protestpartijen tegen het esthablishment Daags na de verkiezingen moest ik een kater verwerken, niet door alcohol maar door de klap die de kiezers gaven aan de 3 linkse partijen. Uiteraard zal D66 veel Groenlinkse kiezers, vaak jong en hoogopgeleid, hebben overgehaald maar een halvering van het aantal zetels is onverwacht. Ook voor de SP is het verlies verbazingwekkend na goede presentatie van Lilian Marijnissen in de debatten en het optreden van Renske Leyten (naast Omtzigt) in de Toeslagen affaire. Helaas is bewezen dat ondanks toenemende kritiek op neoliberalisme met daardoor doorgeschoten marktwerking de linkse partijen niet hebben kunnen profiteren van deze trend. Het eind van links? Wat en waarom ging er mis bij zoveel linkse partijen? Bij sociaal democratische partijen zoals de PvdA is een verklaring eenvoudig, namelijk decennialang gecompromitteerd met neoliberale politiek zoals Kok in de jaren ’90, Wouter Bos in de jaren nul en Diederik Samson in de jaren 10. En ook betrokken geweest bij affaires, waardoor de PvdA er niet vol tegenaan ging met de Toeslagenaffaire in de verkiezingscampagnes, nadat Lodewijk Asscher om die reden met zijn staart tussen de poten verdween van het politieke toneel. Ook GroenLinks had zich gecompromitteerd met de neoliberalen door een paar jaar geleden in te stemmen met een begroting vol bezuinigingen. Je kan stemmenverlies vermoeden bij een voorheen trouwe achterban die zich verraden voelde inzake linkse idealen zoals het verhogen van minimuminkomens en het verkleinen van inkomensverschillen. Gecompromiteerd met de neoliberalen Het verlies van de SP kwam ook bij mij rauw op m’n dak vallen want deze partij had geen boter op het hoofd wegens regeringsdeelname of anderszins betrokken bij neoliberale politiek. Maar opeens herinnerde ik mij een discussie bij de SP waarbij ik – haast overmoedig- zei dat neomarxisme is toch voor het oplepelen? De kapitalisten werden rijker dan ooit terwijl een leger van nieuwe loonslaven met lage inkomens een bewijs waren van nieuwe uitbuiting door die kapitalisten. En was Piketty met zijn Kapitaal die bij een breed publiek bekend werd, mogelijk de nieuwe Marx? Bij de SP praten velen echter graag over de ‘echte’ klassieke Karl Marx met arbeidersbewegingen die uiteindelijk de macht overnemen van de kapitalisten. De oude Marx Nou ken ik Marx vrij goed want in m’n vierde studiejaar (doctoraalfase macro-economie) was Marx en marxistische economie (Kalecki, Sweezy) een verplicht onderdeel uit een pakket bestaande uit ook de Keynesiaanse stroming, monetarisme (Friedman), klassieke economie (Smith, Ricardo), neoklassieke economie (Samuelson, Hicks) en wiskundige economie (Tinbergen, Theil). Die wiskunde kwam ook goed van pas bij het bestuderen van crisis- en conjunctuurtheorieën, waarvoor ik grote belangstelling had. Het laat zich raden in m’n artikelenreeks voor de Nieuwsbrief sinds maart 2015. Ook Marx was zich terdege bewust van de crisisgevoeligheid van het kapitalisme hoewel hij weinig aandacht gaf aan de kapitaalmarkten van toen (Haut Finance). Marx (1818-1883) was getuige van de ontwikkeling van industrieel kapitalisme waarbij de kapitalist eigenaar directeur was van zijn bedrijf. Dus letterlijk een kapitalist als eigenaar van de fabriek, grond en productiemiddelen. Maximale winst door maximale uitbuiting van de arbeiders. Wat Marx ook scherp zag was de toenemende concentratie van arbeiders in fabrieken en bedienden op kantoren. Een ideale voedingsbodem voor vakbonden en linkse partijen. Toen Marx in 1867 , bijna 50 jaar oud, het eerste deel van Das Kapital voltooide, concentreerde hij zich op de klassieke kapitalist als eigenaar directeur. Hij kon op dat moment niet inschatten van welk belang de opkomst van de Aktiengesellschaft (Naamloze vennootschappen, Corporations with limited responsibility) had voor de verdere ontwikkeling van het kapitalisme. Om productiekapitaal te financieren konden bedrijven uiteraard geld lenen bij banken. Nadeel is dat schulden moeten worden afgelost, het risico ligt bij de ondernemer. Dat wordt totaal anders als een bedrijf aandelen uitgeeft waarbij het investeringsrisico komt bij de beleggers. Gaat een bedrijf failliet, dan ben je gewoon je geld kwijt, je kan geen claim leggen op het bedrijf zoals preferente schuldeisers. Wat Marx ook niet kon inzien was de ook zeer belangrijke scheiding tussen eigenaren – de beleggers- en managers die als professionele bestuurders werden aangesteld. Hij kon onmogelijk een legendarisch artikel op dit gebied lezen van Berle en Means (1932). Dat wordt volkomen anders als een bedrijf aandelen uitgeeft Wanneer komt een Nieuwe Marx? Ik cursiveerde de concentratie van arbeiders en bedienden in de fabrieken van de 19-de eeuw of de concerns van de 20-ste eeuw als ideale voedingsbodem voor vakbonden en linkse partijen. Maar in het begin van het neoliberale tijdperk, de jaren ’80, werden steeds meer concerns afgeslankt wat gepaard ging met massa ontslagen. Een Amerikaans concern zette in éen klap 100.000 werknemers op straat. Productie werd steeds meer verplaatst naar lage lonenlanden of uitbesteed aan een verzameling kleine toeleveranciers. Veel industriegebieden raakten in verval en lieten bewoners achter in deplorabele omstandigheden. Intussen, zo stelde Luttwack (1998) vast in zijn boek Turbokapitalisme, ontstond in Amerika een nieuwe klasse van bedienden met lage lonen en vanaf de jaren ’90 ook in Europa. Deze klasse bestaat uit koeriers, medewerkers in distributiecentra, winkels, de horeca, toeristensector en amusementsindustrie als ook de miljoenen die werkzaam zijn in de persoonlijke dienstensector, variërend van hondenuitlaters t/m nagelspecialisten. De toenmalige concentratie van werknemers in grote bedrijven verdween en daarmee werd de voedingsbodem voor bonden en linkse partijen ondermijnd. Bovendien werden de generaties, geboren na 1980, doordrenkt met de neoliberale turbocultuur, waardoor succes of falen een individuele kwestie werd. Vanaf 1998 tot 2004 werkte ik als vakreferent bedrijfskunde voor een management studiecentrum waar ik vooral een hoop boeken over beleggen beoordeelde en samenvatte. Zo las ik een boek van Copeland c.s., 10 jaar na de eerste uitgave, over ‘Valuation’. Na het lezen begreep ik dat een Nieuwe Marx moet begrijpen dat de Nieuwe Kapitalisten Beleggers zijn,> ook wel aangeduid als activistische aandeelhouders. Valuation betekende een totaal andere wiskundige benadering met betrekking tot het functioneren van bedrijven, de Value At Risk benadering i.p.v. de micro- economische modellen die ik leerde kennen in mijn opleiding. Valuation is een methode voor bedrijfsanalyse met nadruk op kansen op toekomstige kasstromen die interessant zijn voor beleggers. Centraal bij valuation staat maximalisatie van aandeelhouderswaarde ook door managers die naast hun vaak exorbitante salarissen bonussen toegekend krijgen in de vorm van opties op aandelen van het eigen bedrijf. Het verzilveren daarvan maakte velen in een klap multimiljonair. Beruchter zijn de hedgefondsen die met geleend geld een bedrijf opkopen, dat vervolgens gestript wordt zodat met de meest minimale hoeveelheid mensen en middelen een maximale productie wordt geleverd. Lukt dat, dan neemt de beurswaarde van het bedrijf toe, waardoor het hedgefonds met forse winst het bedrijf zal verkopen bij achterlating van de schuld die voor de aankoop aangegaan werd. Zie bij de HEMA. Maximalisatie van aandeelhouderswaarde Wie zijn nog meer de Nieuwe Kapitalisten? Kijk naar de Forbes of Oxfam Novib lijsten waar de heer Bezos van Amazon.com geschat wordt op een vermogen van $180 miljard. Je zou zeggen, maar hij is toch een ouderwetse kapitalist? Nee omdat zijn vermogen wordt bepaald door de beurswaarde van zijn bedrijf en niet de waarde van productiemiddelen. Ook jonge ondernemers kunnen- als ze hun bedrijf naar de beurs brengen, op slag multimiljonair worden. Hier heeft Piketty zijn grote gelijk bewezen dat de Nieuwe Kapitalisten vooral beleggers zijn. Niet dat werken niet meer loont, toppers in de sport- en amusementsindustrie verdienen ook een vermogen zoals Messi die in de 4 jaar dat hij voor FC Barcelona werkte, 500 miljoen euro verdiende. Veel voorheen idealistische popsterren sluizen hun vermogens via brievenbusfirma’s (bv. In Nederland) naar belastingparadijzen. Maar in het algemeen zijn alle werkenden er relatief fors op achteruitgegaan t.o.v. de Nieuwe Kapitalisten. Is er dan plaats en kans mogelijk voor een Nieuwe Marx tegenover het Beleggerskapitalisme? Eind van ideologieën? De neoliberale leer die 40 jaar lang de economische wetenschap domineerde, stelde vooral na het instorten van het Sovjetcommunisme, dat er geen alternatief was (TINA) voor die leer. Door Fukoyama werd de neoliberale leer verheven tot een politieke ideologie die volgens hem t.z.t. de wereld zou veroveren. Het wachten was op het instorten van nog meer dictaturen door steeds meer bevolkingen die strijden voor meer vrijheid in hun land. Het heeft niet zo mogen zijn tot nu toe, sterker nog, het communistische China bewijst wel een turbo kapitalistisch alternatief voor het neoliberale Westen. Is er een Nieuwe Marx te verwachten in China, of in het Westen? Neoliberale leer verheven tot een ideologie Als ik tot besluit kijk naar ontwikkelingen in m’n vak verwacht ik geen Nieuw Marxisme in de economie. In de jaren ’90 maakte ik op aanraden van mijn promotor kennis met de institutionele benadering van de economie. Door deze benadering wordt aandacht gegeven naar maatschappelijke inbedding van de economie, nadruk op rechtsstelsels om eigendomsrechten te garanderen. Deze benadering van de economie (Granovetter, North e.a.) zou nooit een alternatief worden voor de neoliberale leer. Dat geldt ook voor een stroming waarin nadruk wordt gelegd op onderzoek naar economisch gedrag, gegeven bepaalde omstandigheden (Tversky, Kahneman). Met interesse kijk ik uit naar een nog te verschijnen boek van Shapiro en Green over de pathologie van de rationele keuzetheorie waarvan ik aanneem dat ik daarmee in m’n eigen onderzoek definitief kan afrekenen met het neoliberalisme. Maar op dit moment is er binnen de economische wetenschap geen alternatief ontwikkeld voor de neoliberale leer, laat staan op neomarxistische uitgangspunten. Het is ironisch dat steeds meer wordt beweerd in politiek en maatschappij dat de neoliberale leer op zijn retour is terwijl we in Nederland te maken kregen met de meest rechtse verkiezingsuitslag sinds jaren. Laat Radicaal Rechts Populisme geen alternatief worden van het neoliberalisme, er zijn al dictaturen genoeg in de wereld van nu. ⇒
LCR stuurt 10-Punten-Plan naar informateur Tjeenk Willink De komende jaren moet er een grote inspanning worden gepleegd om de relatie tussen overheid en burger te verbeteren. De LCR heeft hiervoor 10-Punten-Plan opgesteld en dit per brief aan informateur Herman Tjeenk Willink gestuurd. Bestaanszekerheid is voor heel veel burgers geen vanzelfsprekendheid. LCR-voorzitter Amma Asante schrijft: Vanwege de terugtrekkende rol van de overheid, een gebrek aan regie in het sociaal domein en de bezuinigingen op sociale voorzieningen hebben burgers die afhankelijk zijn van die overheid het de afgelopen jaren zwaar te verduren gehad. Zij ondervinden vaak op een of meerdere leefgebieden problemen en onzekerheden. Bestaanszekerheid is voor heel veel burgers geen vanzelfsprekendheid Het 10-Punten-Plan In het 10-Punten-Plan staat het herstel van vertrouwen in de relatie overheid–burger centraal en wordt de rol van burgers in die uitkeringssituatie opgewaardeerd. Verstevig de positie van cliëntparticipatie bij besluitvorming en uitvoering, onder meer door structurele deelname in de beleidsontwikkeling en beleidsevaluatie. Geef burgers die een uitkering ontvangen dezelfde rechten als iemand die verdacht wordt van een strafbaar feit: de burger is onschuldig tot het tegendeel is bewezen en de burger krijgt kosteloos een advocaat toegewezen. Waarborg de onafhankelijke toetsing van het doe-vermogen voor burgers in de wetgeving, bijvoorbeeld door meer in te zetten op cliëntentoetsen. Geef burgers die een uitkering ontvangen een sterkere rol in het borgen van de kwaliteit van de dienstverlening door de uitvoeringsorganisaties. Geef cliëntenraden meer middelen om hun werk te kunnen doen. Bescherm en versterk de rol en leden van cliëntenraden in het sociale domein op lokaal niveau, zo nodig ook door de wet aan te passen. Verbeter het klachtrecht en geef meer ruimte voor onafhankelijk onderzoek. Streef naar een betere balans tussen wetmatigheid, doelmatigheid en rechtmatigheid bij de uitvoering van wetgeving en beleid. De inzet is nu eenzijdig gericht op handhaving. Toets de uitvoering steeds aan de ‘ambtelijke grondwet’: de beginselen van behoorlijk bestuur. Verhoog zelfbewustzijn van uitvoeringsorganisaties die het lef hebben om gebruik te maken van hun discretionaire bevoegdheden. Verbeter de informatiepositie van de Tweede Kamer. Klik hier voor: de LCR-brief aan informateur Herman Tjeenk Willink (20 april 2021) ⇒
Is er vraag naar revolutie? door Tjeerd de Boer Determinisme Marx had een groot zelfvertrouwen in wat hij deed en had daar reden voor. Hij leefde in een tijd waarin determinisme in de mode was voor allerlei wetenschappen. Geïnspireerd door succesvolle ontwikkelingen in de wis- en natuurkunde zochten wetenschappers in andere vakken ook naar ïjzeren wetten en vaststaande ontwikkelingen. Het ging niet om theoretische ontwikkelingen in genoemde vakken die al eeuwen aan de gang was, maar om toepassingen die voor het eerst op grote schaal werden gerealiseerd en tot de verbeelding spraken bij een groot publiek. Het ging om de eerste industriële revolutie van het stoom- en ijzertijdperk, stoommachines die een revolutie in productietechnieken veroorzaakte, de aanleg van spoorwegen met stoomlocomotieven waarmee ongekend snelle reizen mogelijk werden en het bouwen van stalen stoomschepen. Om determinisme uit te leggen volstaat een simpel voorbeeld: stel iemand poneert een stelling dat alle zwanen wit zijn. Ik zie een zwaan. Dan is die zwaan wit. Maar stel dat biologen na wereldwijd veldwerk ontdekten dat 10 % van de zwanen zwart is, dan verandert de stelling in 90 % van de zwanen is wit en 10 % zwart. Ik ga een zwaan zien. De kans dat die zwart is, is 1 0p 10. Dit is een voorbeeld van probabilisme, ja, statistisch jargon, want het betekent dat niets zeker is maar een kans. Maar Marx zou zich niet bedienen van een kans dat het kapitalisme ten onder kon gaan, hij wist het als determinist zeker en kon met een vrij simpele verklaring een toenemend aantal mensen overtuigen van zijn studies over kapitalisme en de noodzaak voor politieke opstand door arbeiders. 90 % van de zwanen is wit en 10% zwart De kern van Das Kapital kan iedereen begrijpen vanaf Jip en Janneke niveau, daarmee bedoel ik dat ook een slimme kleuter kan begrijpen waarom het kapitalisme moest instorten, namelijk door: De opeenhopingstheorie waardoor steeds minder kapitalisten steeds meer productiemiddelen zouden bezitten. Je zou die ontwikkeling kunnen doortrekken naar het spel Monopoly waarin de winnaar alles bezit en de anderen niets. In feite zou de economie dan verlamd zijn. De verarmingstheorie wegens voortgaande uitbuiting van arbeiders tot het punt dat zij niets bezitten dan hun kinderen. Vandaar proletariërs. De combinatie van de in Marx termen Akkumulatietheorie en Verelendungstheorie zouden leiden tot een onvermijdelijk einde van kapitalisme. Marx vond het nodig om de arbeidsklasse bewust te maken van hun historische positie in dit proces en ze klaar te maken voor overname van bestuursposities. Hij doelde daarbij niet alleen op arbeiderszelfbestuur in fabrieken maar ook arbeiders als politieke klasse. In die zin was Marx een Politiek Econoom. Politieke economie Wie bewaart, die heeft wat. Zo las ik voor het schrijven van dit tekstdeel 12 artikelen over politieke economie in de Intermediair van 1986. De redacteuren noemden het een Nieuwe Politieke Economie om de benadering te onderscheiding van eerdere onderzoekers in het verleden die ook als politieke economen werden aangeduid. Smith (1776), J.S. Mill (1850), Marshall (1890) en vele andere klassieke economen behoorden tot politiek economen in de zin van aanhangers van liberalisme (laissez- faire). Wat hun tot politiek econoom maakte was het bestuderen van de economie in samenhang met de politiek (economisch beleid), feitelijk is dit een definitie van politieke economie. Marx is dan ook een politiek econoom die zich fel keerde tegen liberaal- burgerlijke economen. Hij was de grondlegger van het wetenschappelijk socialisme dat als een paradigma of wel een samenhangend geheel van theorieën en ideeën werd ontwikkeld tegenover een liberaal paradigma. Wat Marx en Smith samenvoegt is hun werkelijk grote invloed op de politiek, ook in de 20-ste eeuw. In het Westen bleef de liberale politieke economie dominant tot 1945 terwijl in Rusland, China en daarna een groot aantal satellietstaten communistische regeringen de macht overnamen van burgerregeringen of monarchieën. De Keynesiaanse politieke economie, die in het Westen domineerde tussen 1945 en 1980, werd vaak gezien als een economische benadering tussen socialisme en liberalisme. In feite heeft Keynes het kapitalisme gered met zijn bestedingstheorie, dat klinkt nogal pretentieus tenzij je de crisis van de jaren ’30 bestudeert en terugziet hoeveel mensen in het Westen de ondergang van het kapitalisme vreesden ten gunste van communisme of fascisme. Een economische benadering tussen socialisme en liberalisme In de artikelenreeks van de Intermediair worden maar liefst 7 stromingen genoemd binnen de politieke economie maar is de selectie beperkt tot economen uit de jaren ’60 en ’70. Aan de orde kwamen o.a. Rawls (rechtvaardigheidstheorie), Olson (theorie over collectieve actie) en Elster (onderzoek naar motieven of intenties tot economisch gedrag). In mijn artikel noem ik een aantal economen die buiten de hoofdstromingen actief waren maar relatief grote invloed kregen op de politiek en een bepaald publiek. Polanyi (1942) was een ware anti- marktsist, ongeveer dezelfde tijd publiceerde Schumpeter zijn Capitalism, socialism and democrazy. Hij werd daarmee vooral bekend met zijn theorie over ‘creatieve‘ destructie van bedrijven die zich niet konden aanpassen aan veranderde marktomstandigheden. Een indrukwekkende analyse van machtsconcentraties van bedrijven (industriële complexen) kwam van Galbraith (1958), gevolgd door een kritisch onderzoek over de welvaartsstaat (1967). In m’n eerste studiejaar maakte ik kennis met Kapitalisme en Vooruitgang van Goudzwaard die zijn tijd ver vooruit was met zijn excellente analyse. Hij stelde een tunnelmaatschappij vast van overproductie en -consumptie, aangejaagd door steeds nieuwe technologische ontwikkelingen. Als christendemocraat pleitte hij voor een rentmeesterseconomie, een advies dat door het CDA weinig werd overgenomen. Bekende recente politiek economen zijn o.a. Reich, Stiglitz en Krugman en uiteraard Piketty. Maar ‘de’ politieke economie zou geen tegenstroming worden van de neoklassieke economie en de latere neoliberale leer. Je kan stellen dat er geen organisatie van onderzoekers ontstond die in staat waren om politieke economie én tot een paradigma te ontwikkelen én een politieke beweging op gang te krijgen zoals de marxisten of liberalen. Er is dus nog geen alternatief perspectief of economische visie die het TINA = There Is No Alternative van de neoliberale leer effectief kan vervangen. Vraag naar vrijheid Ik had zo m’n bedenkingen over ideologieën die weliswaar mensen collectief enthousiast kunnen maken en ze een toekomstperspectief bieden, maar ook zo vaak hebben geleid tot fanatisme en diktaturen. Ondanks ‘1989’ leven nog teveel bevolkingen onder diktaturen maar de vraag naar vrijheid neemt steeds meer toe, zie Azië en Midden Oosten. De kans op revoluties neemt toe met de toename van het opleidingsniveau en de verspreiding van mobiel internet binnen die bevolkingen. Let wel dat de vraag naar vrijheid synoniem is aan de vraag naar democratie. In Amerika en Europa zie ik een scheiding ontstaan tussen Progressieven-bij Democraten in USA, in Nederland D’66, GroenLinks, SP, PvdA, Volt, Partij voor de Dieren e.a., en de Populisten, veelal rechts en nationalistisch. Of wel een scheiding tussen hoog- en laagopgeleiden die Michaël Sandel vaststelde. Klassieke grote middenpartijen verschrompelden tot op zijn best een middenmoot met hooguit 15 zetels in dit land (ik verwacht ook een grote terugval bij de VVD als Rutte verdwijnt). Moet je dan politieke polarisatie vertalen als een nieuwe klassenstrijd tussen progressieven en populisten? Dat zou betreurenswaardig zijn omdat boven deze partijen de Plutocraten (de rijken) de lachende derde blijven, kosmopolieten die aan geen land zijn verbonden, zeker niet als het gaat om het betalen van belastingen op inkomens en vermogens. Een veel populisten met een bewondering voor autocraten als (Gas-) Putin, Orban of Trump kiezen dan eerder voor demagogie dan democratie, ook nogal betreurenswaardig naar mijn vrijheidsidealen. De vraag naar vrijheid is synoniem aan de vraag naar democratie Het einde van kapitalisme? Niet onvermijdelijk zoals Marx voorspelde of bepaalde neomarxisten hopen op dit moment. Met de afronding van dit artikel beëindig ik m’n politieke uitstapje en ga terug naar m’n financieel economische artikelenreeks. Ik zal geen onheilsprofeet zijn over kapitalisme zoals Marx maar de wereldwijde toename van schulden bij overheden, bedrijven en burgers zijn opnieuw een tijdbom voor het kapitalisme én het communistisch kapitalisme in China. Een nieuwe financiële crisis dwingt ons hopelijk naar een nieuwe vorm van kapitalisme met nadruk op het grootste goed voor het grootste aantal, een ideaal van nota bene de liberale Adam Smith, i.p.v. een Plutocratie waarin steeds minder financiële kapitalisten steeds meer bezitten. Wat dat betreft vond ik het werk van Politiek Econoom ‘Karl’ Piketty een bron van inspiratie voor een nieuwe Sociale Strijd! ⇒
Signalen vanuit het taboe op armoede en dood ingezonden door Samsam Uitvaartcoaching (info@samsamuitvaartcoaching.nl) Er is toch een vangnet? Je bent toch verzekerd? Dat speelt toch niet bij ons! Voor de financieel kwetsbare mensen in onze samenleving maakt het taboe op armoede en dood een overlijden van een dierbare extra moeilijk. Het vangnet vanuit de overheid brokkelt door bezuinigingen af (zie voor opsomming zie ons jaarverslag 2019 op https://samsamuitvaartcoaching.nl/). En 24% is niet verzekerd of onderverzekerd (80%). Er wordt verwacht van de burger zelf verantwoordelijk te zijn. Echter in een situatie van stress door geldnood en rouw vermindert het IQ met 15 punten. Daarnaast hebben - in een grote stad als Rotterdam - 90.000 inwoners moeite lezen en schrijven, rekenen en digitale vaardigheden. Rotterdam - 90.000 inwoners hebben moeite met lezen en schrijven Maart 2020 Een familie met migratie-achtergrond, heeft hun (groot)moeder - vanuit het thuisland op bezoek. Ze zien haar sterven door Covid in het ziekenhuis. De familie heeft een inkomen onder het minimum, ze zijn nog maar heel kort in Nederland. Er is geen spaargeld en er is geen polis. In het thuisland is de economische situatie heel slecht, de meeste mensen zijn arm. Toch wil de familie wil dat het overleden lichaam van wijlen grootmoeder, teruggaat naar het dorp waar ze woonde en daar wordt begraven. Via de migrantenkerk wordt er gebeld naar SamSam. Normaal gesproken kost een repatriëring via een uitvaartorganisatie € 10.000. Dus de vraag is aan SamSam is: hoe kan het anders en met minder kosten. Cremeren en dan de as mee naar het thuisland en daar uitstrooien op de begraafplaats was geen optie. Uiteindelijk na veel telefoontjes heen en weer, blijkt dat het Team Uitvaren van het CMO bij Schiphol voor 3.000 euro het lichaam ophaalt en naar het thuisland kan vliegen. Er moet wel van te voren worden betaald worden en ook moet de uitvaarondernemer bekend zijn die het lichaam in het thuisland opvangt. Daarnaast moet de ambassade van het thuisland vanwege Covid toestemming hebben gegeven. Misschien is de 3.000 euro opgehaald in de kerkelijke gemeenschap waartoe de familie behoort. Misschien is (groot)moeder toch gecremeerd in Nederland. We weten niet hoe het is afgelopen. Het kan ook zijn – en dat is heel gebruikelijk – dat van mensen in het informele netwerk geleend is. Wat kan leiden tot een financieel wurgend harnas in de voor hen komende jaren. Maar deze casus laat zien dat men het zelf wil oppakken. Er wordt zeker niet gedacht aan misbruik van belastinggeld of laat de gemeente het maar opknappen. En het laat ook zien hoeveel drempels er zijn te nemen en hoeveel dagen stress het geeft om het zelf te doen. Het wachten op antwoord van instanties, het weekend ertussen, enzovoorts. Bovenbeschreven situatie is niet uitzonderlijk. Wij hebben in 2020 drie meldingen gekregen waarbij een grootouder uit het thuisland op bezoek bij kinderen, onverwacht overleed. De Wet op Lijkbezorging stelt dat niemand verplicht is tot een lijkbezorging en dat bij ontbreken van een opdrachtgever uit de kring van nabestaanden, de burgemeester opdrachtgever wordt van de uitvaart. Maar sinds een aantal jaren wordt het uitgangspunt van deze wet gehanteerd in plaats van de wet zelf, namelijk: “De nabestaanden zijn in eerste instantie verantwoordelijk”. Met verwijzing naar eerste (kinderen) en tweede graad (broers en zussen). En, ”de kosten voor de uitvaart kunnen via de zorgplicht verhaald worden”. Maar in werkelijkheid zijn dat alleen de ouders van minderjarige kinderen en de bewindvoerder van wilsonbekwame volwassenen. En buiten de zorgplicht zijn de erfaanvaarders verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart. De kosten van de uitvaart kunnen via de zorgplicht verhaald worden Juli 2020 Meneer van midden vijftig met een gezin met drie tieners benadert SamSam als zijn tweede broer net is overleden. De uitvaart van de eerst overleden broer drie jaar geleden, heeft hij met veel hangen en wurgen zelf bekostigd, omdat de gemeente bij tweede graads (broers en zussen) een morele verantwoordelijk legde en omdat meneer een inkomen net boven het minimum heeft. Bovendien is hem door de ambtenaar bijzondere bijstand (foute informatie) dat een tegemoetkoming vanuit de bijzondere bijstand altijd gaat om een lening. De twee broers van meneer hadden een verslavingsachtergrond, schulden en geen polis meer bij overlijden vanwege het doorlopen van een schuldsaneringstraject. De eerste broer werd dus begraven via een uitvaartorganisatie met spaargeld van het gezin. Maar de kosten van uitvaart voor deze tweede broer geeft financieel een heel grote druk op het gezin. Meneer vindt SamSam dan via internet. Ondanks dat begraven- vanwege de christelijke achtergrond van meneer - gebruikelijk is wordt het een stille crematie met alleen zijn gezin erbij. SamSam zorgt ervoor dat meneer zonder een uitvaartorganisatie zelf de uitvaart kan regelen. Hij laat het overleden lichaam van zijn broer na een paar dagen overbrengen van het ziekenhuis naar een klein crematorium. Daar ligt het enkele dagen in berusting waarna het gezin aldaar afscheid neemt en zelfs helpt met het inschuiven van de uitvaartkist in de verassingsoven. Na de uitvaart ondersteunt SamSam met eenvoudige tips bij het afwikkelen van de nalatenschap, zodat de schulden niet op de schouders komen van hen. De as wordt een maand later door het gezin zelf opgehaald. Ze verstrooien de as ook zelf zee vanaf het puntje op de Maasvlakte. In totaal zijn de kosten voor het gehele traject van lijkbezorging en afwikkelen van de nalatenschap € 1.800. Ze zijn zo blij met hoe het is gegaan, dat SamSam een kleine gift krijgt van hen. Vroeger kwam het met de gemeentegarantie, linksom of rechtsom, in de meeste gevallen wel goed. Maar met verzorgingsstaat in de steigers - en het mechanisme van het framen van de burger als fraudeur (de belastingbetaler hoeft er niet voor op te draaien) - geeft dat er snel schulden ontstaan, als er vanuit organisaties niet responsief wordt gereageerd. Het framen van de burger als fraudeur November Mevrouw van 62 jaar belt paniekerig op vrijdagochtend 20 november. Met moeite rollen er te begrijpen zinnen door het gesprek. Haar zus is overleden op 15 november. Het overleden lichaam is door het verzorgingshuis in berusting gebracht bij een uitvaartorganisatie die normaal gesproken gemeentelijke uitvaarten doet, omdat er geen geld bleek te zijn. Mevrouw woont in een andere stad dan haar overleden zus. Op advies van de uitvaartondernemer belt ze de gemeente waar haar zus woonde. Drie maanden eerder heeft mevrouw haar broer verloren. Ook alleenstaand en geen kinderen. In beide situaties was er geen polis (geroyeerd in schuldhulpverlening) en geen spaargeld, zelfs nog schulden bij de overledene. Mevrouw betaalt voor de crematie van haar broer iedere maand 100 euro aan een uitvaartondernemer. Ze werkt in de thuiszorg, met een inkomen iets boven het minimum. Haar dochter en haar kleinzoon wonen bij haar in huis. Daarnaast heeft ze nog een zus van 58 jaar die in de verpleging werkt. Maar daar heeft ze geen steun aan, daar is geen contact meer mee. Als ze de ambtenaar lijkbezorging (de WOL-ambtenaar in de stad van haar zus) aan de telefoon krijgt, reageert hij met dat het wel makkelijk is zo en dat ze eerst maar moet kijken of ze geen bijzondere bijstand kan aanvragen. Als ik haar spreek en na wat heen en weer bellen, blijkt dat Mevr. P de bijstand heeft aangevraagd in de gemeente waar haar zus woonde terwijl ze de aanvraag in haar eigen woonplaats moet indienen. Ze belt en de reactie is dat ze maandag nog maar een keer moet bellen. Ze belt maandag en er wordt verwezen naar de site, ze kan de aanvraag digitaal doen. Dit is voor haar een brug te ver. Ze heeft geen laptop, geen scanner, geen printer. En ze snapt het allemaal niet meer (zie hieronder voor de tekst op de site van de gemeente). Inmiddels is het 30 november en heeft ze € 150 overgemaakt van de rekening van haar overleden zus naar haar eigen rekening. De WOL-ambtenaar had haar niets verteld over gevolgen van handelingen die leiden tot aanvaarden van de erfenis, namelijk dat zij dan de kosten van de gemeentelijke uitvaart zal moeten betalen. Vereiste bewijsstukken voor de aanvraag: • Akte van overlijden • Rekening van begrafenis of crematie • Als er een overlijdensverzekering is, een kopie van het polisblad Voorwaarden • De kosten zijn niet langer dan twee maanden geleden • De vergoeding is alleen volgens het eigen aandeel (wettelijk erfdeel) • De aanspraak op de erfenis mag niet zijn verworpen • Het geldbedrag van de overlijdensverzekering moet eerst worden gebruikt Mevrouw krijgt via de site dus geen informatie over de verkorte procedure van 2-5 dagen voor een aanvraag voordat de kosten voor de uitvaart zijn gemaakt. Ze kan geen akte van overlijden overleggen, omdat een nabestaande die pas krijgt na de uitvaart. Dan is bij de voorwaarden zo-wie-zo de datum van de factuur heel rap gesteld (vaak kan de uitvaartondernemer zelf pas na 6 weken wordt de factuur gestuurdn – moet altijd wachten op de declaraties van derden). En het lijkt of de voorwaarden zijn afgestemd op iemand die als eerste graad erfaanvaarder de erfenis opstrijkt en ook de verzekering voor de kosten van de uitvaart. Dan de gemeente de uitvaart laat doen en vervolgens op vakantie gaat. Dan de nalatenschap verwerpt zodat de kosten van de uitvaart niet op hem/haar kunnen worden verhaald. Ik vraag me af hoeveel mensen er op deze manier ‘misbruik’ kunnen maken van de regeling. In ieder geval niet de doelgroep van SamSam. Zoals bij de situatie van deze familie, namelijk een aanvraag van een mevrouw met een minimuminkomen die een tegemoetkoming vraagt vanuit de bijzondere bijstand voor de kosten van een uitvaart. Die volgens de wet niet verplicht is de uitvaart te regelen en/of te betalen. En dan ook nog eens van een overledene die schulden heeft en zij dus de nalatenschap daarvan logischerwijs moet verwerpen. Daarbij krijgt mevrouw volgens het erfrecht slechts de helft van de uitvaartkosten. De helft voor haar en de andere helft moet haar zus betalen. Echter ze heeft geen contact meer met haar zus en zal dus de andere helft een schuld worden voor haar, naast de schuld van de uitvaart van haar broer. Na inmenging van SamSam is de WOL-ambtenaar van de stad waar haar overleden zus woonde zo aardig dat hij het toch oppakt, maar dan ze moet ze wel het bedrag van € 150,00 meteen terugstorten. Conclusies die schulden kunnen voorkomen bij nabestaanden Verantwoordelijk voor de kosten van een uitvaart zijn erfaanvaarders (dat ben je als je de nalatenschap niet verwerpt) en zorgplichten (ouders van minderjarige kinderen en bewindvoerders onder rechtstitel van wilsonbekwame volwassenen). Iedere gemeente heeft een andere interpretatie van de wetten en iedere ambtenaar legt de wet weer anders uit. Zoek steun bij professionals met kennis die het gesprek kunnen aangaan met de ambtenaren. Voor het vinden van informatie na een overlijden kom je terecht in een wir-war van regels en doolhof van loketten. Kijk als eerste naar de 5 Gouden Regels van SamSam: https://samsamuitvaartcoaching.nl/5-gouden-regels/ Het is mogelijk binnen een verkorte procedure van 2-5 dagen bijzondere bijstand aan te vragen en antwoord te krijgen voordat de uitvaart heeft plaatsgevonden. Zoek voor een offerte een sociaal betrokken uitvaartondernemer die kennis heeft van de regelgeving. Onderzoek de beschikbare financiële ruimte. Een aanvraag vanuit bijzondere bijstand wordt gegeven op basis van het vermogensrecht via het erfrecht, dus een eigen aandeel. Dat betekent het bedrag van toekenning gedeeld door het aantal broers en zussen en – als aanwezig - de langstlevende. Het is echter de vraag of in gesprek met betrokken professionals dit niet slechts een richtlijn is om fraude te voorkomen. Bij een gemeentelijke uitvaart, kan de gemeente niet de kosten op je verhalen wanneer je de nalatenschap niet hebt aanvaard (dat vereist een akte van verwerpen via de kantonrechter). Via formele procedures van betaling en schuldtraject is de afbetaling afgestemd op inkomen, voorkom dus informele schulden bij een uitvaartondernemer of familie. Check de polis. Wanneer iemand in schuldsaneringstrajecten raakt, stopt de betaling van de premie van de uitvaartverzekering. Dat betekent dat na drie maanden geen premiebetaling, de verzekeraar royeert en er dus geen geld meer beschikbaar is bij een overlijden. In het gunstigste geval blijft een depositobedrag van enkele honderden euro staan. Of het bedrag van een kapitaalpolis wordt gebruikt voor het oplossen van schulden. Binnen de schuldsanering gaat men er vanuit dat mensen op jonge leeftijd niet overlijden en op oudere leeftijd – na het traject - nog een polis kunnen afsluiten. Als blijkt dat een langstlevende (geregistreerd partner) geen geld heeft voor de uitvaart, is een gemeentelijke uitvaart niet altijd de oplossing. De uitvaart kan dan alsnog via een achterdeur een schuld worden omdat verwerpen niet mogelijk is (doordat het huishouden is verstrengeld of door het huwelijkscontract). Verhuurders van woningen geven graag de indruk dat wanneer nabestaanden de uitvaart hebben geregeld ze ook verantwoordelijk zijn voor het opzeggen van het huurcontract, huurschuld, ontruiming en terugbrengen in originele staat. Ondanks dat juridisch gezien het contract na 2 maanden vanzelf is ontbonden door het overlijden van de contractnemer. Daarnaast is opzeggen van de huur een zuivere daad van aanvaarden van de erfenis. En in geval van schulden van de overledene liggen die vanaf dat moment ook op de schouders van de nabestaanden, zie ook 5 Gouden Regels punt 3. Voor het afwikkelen van een negatieve nalatenschap kan behalve verwerpen ook beneficiair aanvaarden een route zijn. Zeker wanneer nabestaanden uit liefde voor de overledenen alles “netjes” willen afronden. In theorie is voor de burger met een laag inkomen beneficiair aanvaarden wel mogelijk zonder hoge notariskosten. Maar in de praktijk is het in de situatie van rouw en stress door geldnood een ingewikkelde en bijna onmogelijke taak om dit zonder ondersteuning voor elkaar te krijgen. Bij een overlijden van iemand die in bewind is, laat de bewindvoerder alles los na overlijden. Zorg voor contact met de bewindvoerder voor inzicht in de situatie voordat het overlijden heeft plaatsgevonden. Iemand die als nabestaande zelf in bewind is, moet beneficiair aanvaarden. Dat geeft steun van de bewindvoerder in het traject van afwikkelen nalatenschap. Familieleden kunnen aanhaken bij het proces, dan zijn de kosten voor de akte bij kantonrechter als groep te delen. ⇒
Moria de onzichtbare muur is met de dag hoger de stilte op je gezicht op je handen je vaandel is de schaduw van je woorden geen kinderliedje in je hart geen lang zal hij leven alles is een tent hoe zie je ons hoe komen wij binnen hoe krijgen we de liefde terug achter je muur? jij droomt van deze stranden maar in dit zand begraaf jij mijn dromen Juan Heinsohn Huala ⇒
Uit de media formatie / toeslagenaffaire (van nu terug naar eerder) Rutte komt niet met radicale nieuwe ideeën, maar omarmt eindelijk kleine veranderingen (Trouw) Ze zijn nieuw en stomverbaasd over de ‘zandbak’ Tweede Kamer (NRC) Rotterdam lost alle schulden af van gedupeerden toeslagenaffaire in schuldentraject (Persbericht Gemeente Rotterdam) Formatie mét Rutte kan door volgens Tjeenk Willink (NRC) 30-4-2021 Compensatie voor ouders in toeslagenaffaire loopt volledig vast: crisis bij de Belastingdienst (Trouw) 29-4-2021 Over het gelekte zinnetje van Menno Snel: ‘Dit is een overtreding van de grondwet’ (MSO) 29-4-2021 Notulen schadelijk voor vertrouwen (NRC) 26-4-2021 Vreemde ogen (Groene Amsterdammer / Ewald Engelen) 26-4-2021 Cultuur van loyaliteit verenigde alle partijen in het kabinet-Rutte III (NRC) 26-4-2021 Na de nieuwe doofpotverwijten zitten de coalitiepartijen en Rutte in hetzelfde schuitje (Trouw) 22-4-2021 Geheime notulen: hoe de ministerraad steen en been klaagde over kritische Kamerleden (RTL nieuws) 21-4-2021 Nieuwe onthullingen over Toeslagenaffaire tarten het broze vertrouwen in Den Haag (NRC) 21-4-2021 CDA-leider Wopke Hoekstra: Dit is over drie weken nog niet opgelost (Algemeen Dagblad) 9-4-2021 Verbroken verbinding: Een parlementaire ramp luidt de nieuwe tijd in (Groene Amsterdammer) 7-4-2021 Kabinet-Rutte IV is ver weg, onderling wantrouwen groot (Parool) 2-4-2021 Niemand wil op Mark Rutte lijken (NRC / Bas Heijne) 2-4-2021 Dit staat in de geheime formatie-stukken: stabiliteit CDA-fractie stond ter discussie (Algemeen Dagblad) 31-3-2021 Omtzigt spreekt: ‘Functie elders’ is affront tegen Nederlandse kiezer (Trouw) 31-3-2021 Pieter Omtzigt dankt voor steunbetuigingen en reageert voor het eerst op 'functie elders' (RTV Oost) 30-3-2021 Driehonderd wandelaars lopen steunmars voor Pieter Omtzigt in Enschede (RTV Oost) 30-3-2021 Het VVD-succes verklaard door sociologen: ‘De toeslagenaffaire is voor veel VVD-stemmers een ver-van-mijn-bedshow’ (Topics) 29-3-2021 VVD zal hard aangepakt worden (NRC) 28-3-2021 ‘Links moet bám, in één fractie zitten’ (NRC) 26-3-2021 Verkenners: Notitie gebaseerd op ‘mediaberichten’ en dingen die ‘gezien en gevoeld’ werden (Algemeen Dagblad) 26-3-2021 Verkenners stappen op na blunder met geheim formatiedocument (Parool) 25-3-2021 Tamara van Ark (VVD) en Wouter Koolmees (D66) nieuwe verkenners (Algemeen Dagblad) 25-3-2021 De mensen in het donker (Groene Amsterdammer) 24-3-2021 De verkiezingen: Identiteitspolitiek 2021 / ‘Vogelvrij, maar wel vrij’ (Groene Amsterdammer) 24-3-2021 Slachtoffers toeslagenaffaire: ‘Winst VVD is een dikke middelvinger’ (OneWorld) 19-3-2021 ⇒ sociaal armoede De Participatiewet moet op de schop, vinden gemeenten: ‘Te veel wantrouwen’ (Trouw) Ruim 10.000 ontvangers bijstand de dupe van fout bij gemeenten (NOS) Tilburgse wethouder leefde een maand op bijstandsniveau (Binnenlands Bestuur) Geen kind meer met honger naar school met de app Een Bammetje (Open Rotterdam) ⇒ schulden Geld lenen van familie of vrienden: het kan tot drama leiden (NRC) Totaalaanbod voor hulp bij rondkomen (Zorg & Sociaalweb) Een nieuwe bevoegdheid tot kwijtschelding in de Awb (Schulinck / mr. Lance op den Camp) Wijkteams hebben behoefte aan kennis bij de aanpak van zorgverzekeringsschulden (Zorgverzekeringslijn) ⇒ uitsluiting en discriminatie IND geeft ‘schrijnende gevallen’ nauwelijks nog verblijfsvergunningen (NRC) Kun je niet goed lezen of schrijven? Dan ben je mogelijk een uitkeringsfraudeur. (Financieel Dagblad / Jan Fred van Wijnen en Lindy Blommestein ) Rotterdamse agenten appten ook discriminerend over gedode Hümeyra (NRC) Bedroefde politiechef na stevige kritiek van politiek: 'Ik schaam me voor racistische uitspraken’ (Algemeen Dagblad) Honderden demonstranten eisen ontslag van agenten die racistische appjes stuurden (Algemeen Dagblad) Voorlichting Raad van State over interbestuurlijke verhoudingen (Zorg & Sociaalweb) Veel bij Wehkamp bestellen, dan komt er tenminste nog iemand langs (NRC) Beleid IND doet denken aan toeslagenaffaire, vinden wetenschappers en advocaten (Trouw) ⇒ werk Rotterdam lanceert nieuwe aanpak bescherming EU-arbeidsmigranten (Persbericht Gemeente Rotterdam) ⇒ inkomenszekerheid Maak inkomensbeleid eenvoudig (Zorg & Sociaalweb / Peter van Hoesel> Totaalaanbod voor hulp bij rondkomen (Zorg & Sociaalweb) ⇒ verrijking Is de welvaart in Nederland scheefgegroeid? (BNN Vara) De ceo kan ministers altijd bellen (NRC) ⇒ leven Corona en lockdown Kabinet stelt versoepelingen uit, Catshuisoverleg afgelast (Algemeen Dagblad) Kabinet liet zich bij vaccins van Halix aftroeven door Britten, ondanks gouden tip van Omtzigt (Volkskrant) Voor iedere rijke sterven er twee arme Nederlanders aan covid (Trouw) Analyse eerste coronagolf bevestigt gezondheidskloof: ‘arm’ sterft twee keer zo vaak als ‘rijk’ (Volkskrant) EU wil deze zomer burgers met coronapaspoort vrij laten reizen (Algemeen Dagblad) De besmettingen stijgen snel, net als in december - waarom is er dan toch versoepeld? (Trouw) Corona Blues (Smitaki's Lesvos) Er gingen 90.000 levensjaren verloren door Covid-19 vorig jaar, ruim vijf jaar per coronadode (Trouw) ⇒ jongeren Jeugdzorg: kopje onder? De verkiezingsdialoog tussen Lisa Westerveld (GroenLinks) en René Peters (CDA) (Zorg & Sociaalweb) Europarlement geeft groen licht voor coronapaspoort, nieuwe stap naar ‘gewone’ zomervakanties (Algemeen Dagblad) ⇒ wonen Bewoners Tweebosbuurt willen eigen wooncoöperatie oprichten en sloop voorkomen (Algemeen Dagblad) Omstreden sloop van Tweebosbuurt begint deze week: bewoners vangen bot bij de rechtbank (Algemeen Dagblad) Recht op de Stad wil een ander Rotterdams woonbeleid: voor bewoners (NRC) Eerste Kamer stemt in met drie wetten die wonen betaalbaar houden voor huurders (Rijksoverheid) Meer Rotterdamse daklozen dan ooit aan een woning geholpen (Persbericht Gemeente Rotterdam) De prijzen stegen het hardst in wijken die een paar jaar terug nog betaalbaar waren (NRC) Bewoners Tweebosbuurt protesteren en houden minuut stilte: ‘Ik blijf knokken voor mijn woning’ (Algemeen Dagblad) ⇒ wereld Rotterdam 'Niemand stuurt de kinderen zomaar zonder eten naar school', Johan de boterhammenman vecht tegen armoede in Rotterdam-Zuid (Een vandaag AvroTros) Meer Rotterdammers kregen schuldhulp in 2020 (Persbericht Gemeente Rotterdam) ⇒ Europa / vluchtelingen Schotse nationalisten na winst stap dichter bij onafhankelijkheid, Johnson wil samenwerken (Trouw) Ik hou van Athene – Kamer 810 (Smitakis Lesvos) De mogelijkheid van pan-Europese journalistiek, koffiehuis Europa (Groene Amsterdammer) Myriam voor de rechter omdat ze vluchtelingen opving: ‘Ik heb nergens spijt van’ (de Wereld Morgen / België) ⇒ Aarde / klimaat De Atlantische Oceaan doet raar. Of lijkt dat zo? (NRC) Acute hongersnood dreigt in twintig landen (de Wereld Morgen / België) De EU helpt de Libische kustwacht vluchtelingen te onderscheppen, en schendt dus het internationaal recht (Trouw) ⇒
