Soms is de toekomst nog ver
weg en dan zet je een stip op de horizon, zoals RoSA! deed
op woensdag 13 oktober 2010 in wijkgebouw de Tarwewijk.
De deelgemeente Charlois organiseerde daar een manifestatie
over de armoede omdat het jaar 2010 wereldwijd was
uitgeroepen tot het jaar van de Armoede.
Er waren in dat jaar landelijke bezuinigingen aangekondigd
en ook Rotterdam zou alles in het werk moeten stellen om de
voorzieningen voor armoede overeind te houden. Onderzoeker
Fabian Dekker vertelde over de aanpak van armoede in
Rotterdam: "Rotterdam weet van aanpakken, ook op het gebied
van armoedebestrijding. Met een integrale aanpak en soms
vergevorderde samenwerking in de wijken. Maar aandacht voor
armoede en sociale uitsluiting blijft gewenst."
Dominic Schrijer, voormalig wethouder Werk, Sociale Zaken en
Stedelijke Economie was in 2010 verantwoordelijk voor de
portefeuille armoedebestrijding. Hij streefde ernaar om alle
voorzieningen op het gebied van armoedebestrijding overeind
te houden: "We laten mensen niet in de kou staan. Met meer
maatwerk en het betrekken van lotgenoten op het gebied van
schuldhulpverlening."
Alexander Borst, voormalig voorzitter van de Rotterdamse Sociale
Alliantie, liet weten dat zijn organisatie bereid was haar
steentje bij te dragen, door stap voor stap
Rotterdam in 2020 armoedevrij te maken. Hij
overhandigde de wethouder daarover een rapport en vertoonde
de door de RoSA! gemaakte film "een stip op de horizon".
De eerste vijf stippen
op de horizon, geplaatst
in 2010 voor een
Armoedevrij Rotterdam
Click hier voor de film
We hebben veel tegenslagen moeten incasseren.
Het was roeien tegen de stroom op, of zelfs oproeien tegen een waterval
van wetgeving en maatregelen.
De achtereenvolgende kabinetten Rutte hebben, ook in samenwerking met
bewindslieden van de PvdA de bestrijding van de armoede geen goed gedaan.
Met onder andere de invoering van de participatiewet, een kortingsstelsel
op de uitkeringen, onleesbare automatisch gegenereerde brieven, kortingen
op de rechtsbijstand, invoering van de kostendelersnorm en het uitstel
van een juiste berekeningswijze van de beslagvrije voet.
Ook in Rotterdam kregen de minima een koude douche over zich heen. De eerder
genoemde wethouder Dominic Schrijer hield zich aan zijn woord
"we laten
mensen niet in de kou staan" en trad af toen de bezuinigingen vanuit de
overheid op de arme mensen verhaald gingen worden.
Na de landelijke samenwerking van VVD en PvdA stapten Rotterdammers bij
de gemeenteraadsverkiezingen massaal over op Leefbaar Rotterdam. Het
armoedbeleid van deze partij ging er van uit, als je mensen maar sterk onder druk zet,
dan gaan ze vanzelf aan het werk. Ze hadden daar ook een een graadmeter
voor "12.000 mensen uit de bijstand". Dat werd gehaald, alleen waren de
onderhandelaars bij het collegeaccoord vergeten de instroom mee te
nemen in de beoordeling. Zodat 38.000 bijstandsgerechtigden, gewoon
38.000 mensen in de bijstand bleven.
In onze nieuwsbrieven van de afgelopen 10 jaar zijn bijna alle
verslechteringen voor mensen met een laag inkomen opgenomen. Als we
er tijd voor vrijmaken om deze waslijst op papier te zetten, is dat
een waarschuwing voor de toekomst, dat hiermee de rijker rijker
worden en de armen armer.
In de jaren 2018 en 2019 zijn er hele kleine lichtpuntjes in landelijk beleid
ingevoerd.
Met name krijgt de schuldenproblemtiek meer aandacht. Plaatselijk
hebben we een wethouder van armoede en schulden gekregen, die hard
werkend veranderingen tot stand probeert te brengen. Helaas zullen we
pas over twee jaar echt kunnen zien hoe dat in de praktijk heeft
uitgewerkt.
Een krantenartikel eind 2019 ging over voorspellingen, UIt
onderzoek bleek dat het voorspellen van de toekomst
weinig waarde heeft. En dat misschien maar 10% van
de voorspellingen uitkomt.
Geldt dat ook voor de stip op de
horizon van de Rotterdams eSociale Alliantie? In de
afgelopen jaren dreigde de stip van RoSA! steeds achter de horizon te verdwijnen.
Hoewel we
hebben wel volgehouden en uiteindelijk kleine successen
gescoord. Voorlopig minder dan een
Armoedevrij Rotterdam, maar we blijven er zonder ophouden aan werken,
in
2020 en erna.
Steeds opnieuw zullen we vanuit RoSA! in samenwerking met andere
organisaties en betrokken Rotterdammers verbeteringen voorstellen
aan de verschillende overheden om een eind te maken aan
onrechtvaardigheden, die veel mensen in de armoede houden,
demotiveren en klem zetten in een systeem zonder menselijke maat.
Dat zal een blijvende strijd blijven. Zoals in de acties om een
hoger minimumloon zullen we voortdurend mioeten blijven roepen:
Wij zijn wakker en wij staan op!
Hierna een aantal voorbeelden waar we in de komende maanden
of jaren aan moeten werken, waar we onze gezamenlijke
schouders onder kunnen zetten, na gezamenlijke open
discussies. Los van de waan van de dagelijkse politiek.
Minimumloon en basisinkomen
Het minimumloon wordt het basisinkomen en bedraagt minimaal 14
euro per uur. Het minimumloon mag nooit onder de armoedegrens
komen en zal dus jaarlijks bijgesteld moeten worden. De armoedegrens
wordt gerelateerd aan de Europese norm, 60% van het mediane loon
(voorlopig per land bepaald).
Uitkeringen bijtrekken naar het basisinkomen
In eerste instantie worden de uitkeringen en ook de AOW
meegetrokken met het minimumloon van 14 euro per uur. De
uitkeringen en de AOW dienen binnen drie jaar op het niveau
van het minimumloon te komen, om ook nooit meer onder de
armoedegrens te raken.
Basisbaan en groei naar volwaardige baan
Het aantal bijstandsuitkeringen kan teruggebracht worden door
het aanbieden van basisbanen vanuit of gestimuleerd door de
overheid. Waarbij een goede begeleiding en bij- en herscholing
ingezet wordt door de werkgever om de arbeidsproductiviteit te
verhogen. Werken gecombineerd met leren zal de werknemer tot op
het niveau van een volwaardige baan brengen. Deze volwaardige
baan zal uiteindelijk concurrerend zijn op de arbeidsmarkt.
Misbruik van werklozen bestraffen
Het werken voor een uitkering moet verboden worden en de daarvan
profiterende partij wordt bestraft. De zorg voor voldoende
inkomen door de overheid en de zorg voor voldoende banen door de
overheid zijn twee verschillende zaken, die in verschillende
artikelen in de grondwet vastgelegd zijn.
Flexwerk
Nul uur banen zijn verboden, profiteurs ervan worden bestraft.
In ieder gevel is het uitgangspunt om van iedere baan te kunnen
leven.
Armoede een veelkoppig monster
Er bestaat meer armoede dan financiële armoede, zoals onder
andere:
- energiearmoede door slecht onderhouden huurwoningen,
- woonarmoede omdat er te weinig betaalbare (sociale) woningen
zijn,
- mobiliteitsarmoede door het ontbreken van gratis openbaar
vervoer voor de minima en
- armoede door sociale uitsluiting.
Elke vorm van armoede dient een plan van bestrijding te krijgen,
in de vier voorbeelden zijn dat:
- een onderhoudsplan,
- een woonplan,
- een mobiliteitsplan en
- een plan voor sociale betrokkenheid.
En
deze eerste levensbheoftenm kunnen niet aan de markt worden
overgelaten, dat is de afgelopen 10 jaar wel gebleken.
Oprichting Banenfonds
Bij het scheppen van nieuwe en het uitbreiden van bestaande
volwaardige banen zal de overheid een premie gaan geven. Net zoals
bij het verdwijnen van banen de overheid een boete gaat opleggen.
Ooit beschreven in het plan over productieheffing. Deze gelden
zullen niet gekoppeld mogen worden aan de overheidsbegroting,
maar aan een banenfonds.
Dit banenfonds krijgt ook
een rol en een voorrangspositie in de afwikkeling van
faillissementen van bedrijven, om mensen met een baan er
niet het slachtoffer van te laten worden.
Verrijking
Het gedeelte van het inkomen dat uitstijgt boven het inkomen van
de minister president zal wederom belast worden met het vrioegere
percentage van 72%. Voor banen met een fysieke belasting waarbij
het pensioen niet gehaald kan worden, zou een gunstige
vroegpensioenregeling opgebouwd kunnen worden, dat op termijn
wordt uitbetaald.
Investeringen
Lange termijn investeringen zullen een gunstiger fiscaal regiem
krijgen en korte termijn speculatie een ongunstiger fiscaal regiem.
Dit om een stevige basis te leggen onder bedrijven die
duurzame banen gaan scheppen.
(correspondent RoSA!)
In mei 2020 vindt in de armste gemeente van Nederland: 'Rotterdam e.o.',
een mondiaal-event plaats, waar tussen de twee-en-een-half tot drie-miljard
mensen op deze aardkloot via de nationaal en internationaal media kennis van
gaan kunnen nemen. Namelijk het (mijns inziens vrij decadent/megalomaan
alsmede peperduur) Eurovisie Songfestival wat wordt gehouden in de Ahoy-hallen
te Rotterdam-Zuid (het armst plus meest achtergestelde gebied van Nederland,
waar nota-bene zelfs een decennia lang nationaal programma voor is opgesteld
om hierin verbetering te brengen).
De Rotterdamse Sociale Alliantie (RoSA!) heeft in samenwerking met politiek,
maatschappelijk relevant organisaties plus vakbonden (FNV-CNV) al dan niet
lokaal of landelijk georganiseerd, eerder succesvol binnen het
Rotterdam/Rijnmondse, demonstratie's plus actie's & forums georganiseerd
om aandacht te willen vragen voor armoede, sociale uitsluiting danwel
gelijkberechtiging c.q. menswaardigheid (inclusie) binnen het
sociaal/maatschappelijk domein, maar ook qua koopkracht en aangaande duurzaam
arbeids-rechtelijk verhoudingen plus het leef-milieu.
Een week voor het Eurovisie Songfestival, staat er binnen de gemeente Rotterdam
een 'Rotterdamse Sociale Alliantie' demonstratie gepland op 9 mei 2020, om boven
benoemd ons inziens heikele punten, maar weer eens nationaal en nu zeker dankzij
dat Eurovisie Songfestival, internationaal onder de aandacht te willen brengen
in samenwerking met alle wereld- & levensbeschouwelijk organisatie's in
Nederland die zich hiertoe tevens geroepen voelen.
Wat mij persoonlijk betreft zijn hiervoor geen grenzen aan deelnemende
organisatie's of partijen.
door Tjeerd de Boer
In maart 2015 ben ik begonnen ben met m'n artikelen voor de Nieuwsbrief
van RoSA!.
Een aantal artikelen ging niet over macro economische onderwerpen, zoals
de drie gemeenterapporten over armoede, schulden en werk. In het merendeel
van m'n artikelen heb ik wel de gelegenheid genomen om voor iedereen
en voor de Rotterdamse Sociale Alliantie belangrijke economische onderwerpen zo duidelijk mogelijk uit te leggen,
zoals over beleggen en banken, de scheve verdeling van vermogens en
inkomens, of de opkomst van flexwerk en robots. Het belangrijkst vond ik
het duiden van de neoliberale leer in de economische politiek die na 40
jaar de maatschappij in alle uithoeken heeft veranderd en vaak niet in
gunstige zin.
Afbraak van de collectieve sector = afbraak van de maatschappij.
Zo ik nu weer schrijf, gaat door me heen, hoe kan ik deze en
gene lezer overtuigen van de ernst van de situatie, zoals de afbraak van
de verzorgingsstaat. Dit probleem bleef politiek gezien natuurlijk een
links versus rechts probleem, maar voor de maatschappij is
het een reëel
probleem geworden dat bijna iedereen raakt behalve de rijksten.
Ik bedoel
de afbraak van de collectieve sector volgens de simpele formule GEEN GELD
betekent GEEN PERSONEEL betekent GEEN GOEDE DIENSTVERLENING EN MEER
BURNOUTS BIJ OVERGEBLEVEN PERSONEEL. Zo klaar als een klontje toch?
En hier zien we de uitwerking van de neoliberale leer door diverse rechtse
regeringen, ook van christendemocraten en conservatieven. Een van m'n
belangrijkste artikelen blijf ik nummer 4 vinden over individualisering
(Nieuwsbrief nr 79). Op grond van een theorie van Paul Verhaeghe begreep ik
dat individualisering de kern vormt van de neoliberale leer, concreet
vertaald als een nadruk op zelfredzaamheid van iedereen vanaf de kindertijd.
En die nadruk op zelfredzaamheid werd een motief voor regeringen om de
verzorgingsstaat af te breken. Zelfredzaamheid niet alleen in de zin van
financieel zelfstandig worden maar ook in sociale en medische zin,
burgerlijke zelfredzaamheid dus, zoals mantelzorg door familie, vrienden en
buren na het afschaffen van verzorgingshuizen.
De politiek begint na te denken hoe Nederland B.V. in de toekomst innovatief
genoeg kan zijn om de globale concurrentie aan te kunnen. Bezuinigingen op
onderwijs hebben geleid tot het wegsturen van leerlingen door gebrek aan
leraren, 25 % van de kinderen leest zo slecht dat ze moeite hebben met het
lezen van een gebruiksaanwijzing van een eenvoudig product. Logisch toch dat
nu al het 'verdienmodel' van Nederland ernstig bedreigd wordt? Achterstallig
onderhoud van wegen en bruggen zal Nederland Transportland geen goed doen,
overigens kampen meer Europese landen met verwaarloosde wegen en bruggen.
Kans voor wederopbouw van de collectieve sector.
Nederland
verdiende dit jaar een BNP van 750 miljard euro. De staatsschuld gaat
richting
45% terwijl het kabinet op Prinsjesdag ruim 10 miljard overschot
had op de lopende rekening. Eerder dit jaar kwam de staatsschuld onder de 50 %
van BNP (bruto nationaal product), dus minder dan 375 miljard euro. Ik
schreef in eerdere artikelen dat een
staatsschuld niet is vergelijken met particuliere schulden zoals hypotheken.
Een staat kan eeuwen oud worden en in die zin kan een overheid constant oude
schulden aflossen en nieuwe aangaan, het doorrollen van schulden.
Momenteel kan de staat gratis lenen op de kapitaalmarkt door nieuwe aandelen
uit te schrijven. Staatsaandelen, ook wel aangeduid als schatkistpromessen,
zijn ook juridische documenten. Als in zo'n document wordt vastgelegd dat een
staatslening over 30 jaar wordt afgesloten met negatieve rente, dan geldt die
rente over de gehele looptijd. Het is niet mogelijk om de lening open te breken
omdat intussen de algemene rentestanden zijn opgelopen, tenzij je gaat
'oversluiten' (tegen een nieuwe rente).
Een staatsschuld van 50 % BNP vormt volgens mij geen bedreiging voor de nabije
toekomst van de Nederlandse economie. Nu de staatsschuld richting 45 % gaat,
zou je 5 % (= 37.5 miljard) kunnen vrijmaken voor investeringen in de
collectieve sector waardoor het toekomstige verdienmodel van Nederland juist
versterkt wordt. Het is dan ook van belang om een neoliberaal waanidee op te
geven, namelijk de schijntegenstelling tussen overheid en marktsector. Als de
overheid extra investeert, zullen veel bedrijven uit de marktsector daarvan
profiteren en kan een zichzelf versterkend effect van bestedingen op gang
komen (in jargon de 'multiplier', dezelfde euro levert
meerdere malen inkomsten op).
Vlak voor de Kerst hoorde ik echter dat het kabinet een meevaller van 4 miljard
heeft dankzij extra belasting inkomsten. Hoewel met vakantie, werd besloten om
de meevaller te besteden aan het verlagen van de staatsschuld. Een tegenvaller
voor de toekomst van Nederland.\
Van sociale zekerheid naar armoedezekerheid.
De sloop van de
sociale zekerheid heeft na ruim 30 jaar geleid tot uitkeringen op bijstandsniveau
voor alle langdurig werklozen en arbeidsongeschikten. In feite is het merendeel
van mensen in de bijstand (440.000 personen) arbeidsongeschikt naast de ruim
200.000 mensen in de voormalige Wajong en 100.000 in de WSW. Tel je daarbij op
alle mensen in de WIA wegens arbeidsongeschiktheid, dan zijn 1,5 miljoen mensen
gevangen in hun uitkering omdat er te weinig passend werk beschikbaar is, ook niet
in de hoogconjunctuur van nu.
Deze mensen worden gemangeld in een patstelling omdat hun uitkeringen moeten
maximaal laag zijn - de financiële prikkeltheorie - zodat ze alles op alles zetten
om betaald werk te vinden. Dat krijgen ze echter niet, ook niet na honderden
sollicitaties. Wreed en zinloos om als overheid zo om te gaan met deze burgers,
temeer als nog steeds het gevaar blijft om werklozen te straffen met even zinloze
vormen van dwangarbeid. Intussen zijn de meeste uitkeringen niet bedoeld om armoede
te voorkomen maar deze juist te versterken voor ieder die langdurig ervan
afhankelijk is. En als klap op de vuurpijl hebben mensen met een uitkering of
toeslag te maken met een wantrouwende overheid. Het schandaal met de
kinderopvangtoeslagen dat nota bene hardwerkende ouders trof, is wat mij betreft
een nieuw dieptepunt voor overheid en politiek.
Snel, sneller, snelst.
Sommige mensen vinden dat m'n artikelen zo
kort mogelijk moeten, ze zouden na drie alinea's al het geduld missen om verder te
lezen. Inderdaad vereisen m'n teksten enige concentratie en geduld, zoals bij
studeren overigens gebruikelijk. Maar ik besefte dat velen steeds minder geduld
hebben in een 24/7 economie waarin vandaag besteld, morgen gebeld wordt aan de deur
met een pakketje. We leven in een On Delivery economie waarin een
fastfoodmentaliteit intussen betrekking heeft op het steeds sneller kunnen kopen
van duizenden producten. Snelle flitsbeelden op TV en smartphone, snelle tweets en
snelle beslissingen kunnen maken.
In Nieuwsbrieven nr. 84 en 85 heb ik geschreven over een vliegwieleconomie die steeds
meer bepaald wordt door een efficiency race. Dan kom ik weer terug op Paul Verhaeghe
die zich als inmiddels bekende psycholoog grote zorgen maakt over het toenemend
aantal mensen met een burnout ook bij mensen zonder betaald werk. Maar gevaarlijker
wordt een maatschappelijke cultuur die individuen beschuldigt en bestraft die niet
meer mee kunnen komen in de prestatierace op het werk. Ik noemde het de Grote Gotspe,
die Verhaeghe vaststelde, namelijk dat bepaalde machten in de maatschappij zich
bedreigd voelen door al die 'losers' die nota bene 'geproduceerd' worden door een
keihard turbokapitalisme en veroordeeld worden tot armoede als ze niet meer mee
kunnen komen in een maatschappij die ook in het privéleven steeds hogere eisen stelt
aan het functioneren van individuen, zoals administratieve vaardigheden tegenover
een wantrouwende overheid.
Intussen ontstaat een nieuwe onderklasse van bedienden om die snel bestellen om de
economie aan de gang te houden, vaak tegen lonen ver onder het wettelijke minimumloon
van 9 euro per uur. Ze worden aangeduid als werkende armen. In het algemeen krijgen
steeds meer mensen te maken met bestedingsarmoede als gevolg van toenemende woonkosten
en andere vaste lasten zoals de ziektekostenverzekering. Bestedingsarmoede kan je
uitleggen als te weinig geld voor de gewone huishoudelijke uitgaven en ook te weinig
geld om te sparen voor een financiële reserve. Het gevaar van bestedingsarmoede is de
noodzaak om te lenen bij tegenvallers of vervanging van noodzakelijke producten zoals
een wasmachine, of voor vele werkenden, de auto.
Tot besluit.
RoSA! heeft overwogen om m'n artikelen te
bundelen tot een boek. Ik heb gezegd dat ik dan eerst nog een aantal artikelen wil
schrijven over monetaire economie, met name over de toenemende schuldenberg bij
burgers, bedrijven en staatsschulden van bepaalde landen.
Maar ook interessante vragen,
zoals waarom kan een staatschuld volgens Reinhart en Rogoff onder bepaalde
omstandigheden zonder problemen 90 % van het BNP van een land zijn? Dan moet het
mogelijk zijn om een eind te maken aan de bezuinigingswoede van zoveel regeringen ten
koste van hun economie en maatschappij.
Een andere belangrijke vraag is het bundelen
van schulden tot beleggingsproducten (securitisatie) waardoor schulden een vermogen
worden. Ja zolang beleggers natuurlijk verwachten dat die schulden als onderpand van
hun belegging t.z.t. afgelost worden. Zo niet (wanbetaling) dan kan het globale
financiële systeem opnieuw instorten omdat turbokapitalisme gokkastkapitalisme is.
Een lage staatsschuld is dan een goede voorwaarde voor een overheid om te investeren
tijdens een crisis omdat anders de economie in een staat van verlamming komt als in de
jaren '30 of in het Griekenland van nu waar een kwart van de bevolking buiten de
economie en maatschappij leeft na huisuitzetting, verlies van baan en zonder
ziektekostenverzekering, als nomaden in eigen land.
