30 jaar na de val van de Berlijnse muur door Tjeerd de BoerThe Fall of the Berlin wall: it takes no time at all. Op 4 oktober 1989 kwam Gorbatchov op bezoek bij Honecker ter ere van 40 jaar DDR. 5 dagen later massademonstraties in Leipzig: wir sind das volk! Een maand later viel de Berlijnse Muur door een foutje van minister Schabovski. Ik heb 9 november 1989 ook ervaren als een van de grootste gebeurtenissen in m'n leven. Kort daarna met een goede studievriend naar Berlijn gegaan waar we hebben gebikt in de Muur -met een pickel- en deze beklommen (2,6 meter) met hulp van degenen die er al op stonden. Berlijn leek wel een bedevaartsoord voor vrijheidslievende mensen terwijl de Ossies in verbijstering en euforie leefden, hun dictatuur was binnen 24 uur verdwenen. Was ik zelf euforisch of zelfs naïef toen? Nee. In Engeland was sinds Thatcher (1979) en Amerika sinds Reagan het neoliberalisme aan de macht gekomen. Vaag hoopte ik dat in West Europa het Rijnlandse model van kapitalisme zou blijven voortbestaan, het Nederlandse poldermodel. Na Berlijn was binnen ruim een jaar het totale Sovjetblok ingestort waardoor Fukuyama victorie kraaide over de neoliberale democratie als eindoverwinnaar in de geschiedenis. In The end of history stelde hij vast dat alle ideologieën behalve de neoliberale 'religie' zouden verdwijnen , of wel van Marxisme naar Marktsisme. De euforie van Fukuyama en van zovele mensen in het Westen was echter misplaatst en niet realistisch. In mei hadden de Hongaren het IJzeren Gordijn op de grens met Oostenrijk opengeknipt. Een gebeurtenis die weinig opviel, behalve bij een groep 'kampeerders' uit de DDR die hun kans grepen om uit het Sovjetblok te ontkomen. Op 4 juni 1989 vond juist een anti vrijheidsrevolutie plaats toen Deng Xiaoping een volksopstand bloedig neersloeg. Een kwart van de wereldbevolking (1,2 miljard mensen) konden voortgaand worden gerekend tot de communistische ideologie. In het Westen bleven velen een christelijke ideologie trouw, in het Midden Oosten en daaromheen is de islam behalve een geloof ook een politieke ideologie (geen scheiding tussen staat en geloof). Wat is neoliberalisme? Het is in ieder geval een politieke ideologie die na 1989 met name alle Oost Europese landen, in het bijzonder Rusland zou overrompelen en in West Europa een ernstige bedreiging werd voor het Rijnlandse en Scandinavische model van kapitalisme, een verzorgingsstaat gecombineerd met een vrije markt voor bedrijven en burgers in tegemnstelling tot centrale planning landen als China. Een ideologie als een geheel van opvattingen, bijvoorbeeld over de economie en een geloof dat een ideologie de beste manier is om een betere wereld te realiseren, wordt daarmee een inspiratiebron voor politieke bewegingen of partijen. Neoliberalisme is daardoor ook een politieke stroming. Binnen de economische wetenschap was neoliberalisme als zodanig nooit bekend als een stroming of paradigma. Tot de jaren 30, stelde ik, had je een tegenstelling tussen de klassieke economen zoals Smith, Ricardo en Mills die inderdaad wel liberaal konden worden genoemd, en het Marxisme als bekende tegenpool daarvan. In de jaren 30 ontstond een tegenstelling tussen de klassieken die de crisis wenste over te laten aan de vrije werking van markten, en Keynes die beweerde dat een crisis moet worden bestreden door extra bestedingen, om te beginnen door de overheid. Eind jaren 30 wordt een neoklassieke leer in de economie zichtbaar, o.a. door het werk van Hayek, en Schumpeter. Vervolgens zal Milton Friedman, bekend als aanhanger van het monetarisme, vanaf de jaren 50, de neoklassieke leer een enorme impuls geven. Kern van deze theorie werd een afwijzing van alles wat overheid is, een inefficiënte bureaucratische moloch die de belastingbetaler meer kost dan oplevert. Op dat moment wordt de neoklassieke benadering van de economie een politieke ideologie. Tot 1980 zou deze ideologie echter ondergeschikt blijven aan de Keynesiaanse benadering van de economie, die leidde tot de ontwikkeling van verzorgingsstaten. De kern van de neoliberale ideologie. Het Vaticaan als centrum van de Rooms Katholieke ideologie kreeg concurrentie van Chicago als centrum van de neoliberale ideologie onder leiding van 'Paus' Friedman. Volgens deze geestelijke leider hoefde de neoliberale theorie niet te worden bewezen door de economische realiteit. Ironisch genoeg is dit in ruime mate gelukt. Neem een onderdeel van de kern van de neoliberale leer, zoals de rationele keuzetheorie waarin individuen altijd de meest verstandige keuzen en beslissingen maken op vrije markten met enkel kleine aanbieders. In realiteit maken niet alleen verwarde personen maar de meeste mensen verre van rationele beslissingen omdat ze het mankeert aan volledige informatie over producten en aanbieders. Ten tweede worden de meeste markten gedomineerd door concerns en conglomeraties van bedrijven en moet de overheid ingrijpen om die markten vrijer te laten functioneren. Roemrucht is de triggle down theorie, waarin wordt beweerd om de rijken zo vrij mogelijk te laten en zo min mogelijk te belasten, zodat ze hun rijkdom zullen investeren. In realiteit investeren zij vooral in nieuwe beleggingen i.p.v. bedrijfsinvesteringen. Helaas komt weinig rijkdom aldus ten goede aan meer werk en welvaart voor de niet rijken. Door de financiële prikkeltheorie moesten uitkeringen voor werklozen en arbeidsongeschikten zo laag mogelijk gehouden; een rationele werkloze zou immers kunnen kiezen voor een uitkering i.p.v. werk. In realiteit is ontslag voor de meeste mensen een ingrijpende gebeurtenis en worden zij daarom ook nog veroordeeld tot armoede en een bestraffende bejegening door uitkerende instanties, dan kan ontslag een drama worden. Zoals vaker aangeduid stelt de efficiënte markttheorie dat de overheid per definitie inefficiënt is en daarom moet worden geminimaliseerd door privatisering en deregulering. Naar de burgers wordt de eis gesteld van financiële zelfredzaamheid ook al moeten sommigen 3 baantjes aaneenrijgen om een minimum inkomen te verdienen. Uitbuiting is weer normaal geworden voor veel werknemers. Ik noemde individualisering als kernpunt van de neoliberale leer en als onderdeel geworden van een inmiddels neoliberale maatschappelijke cultuur als aandrijfas van het turbokapitalisme. In realiteit zijn vele individuen niet zelfredzaam waardoor zij in grote financiële en sociale problemen kunnen terechtkomen. Hier de paradox van een terugtredende overheid als het gaat om vrijheid voor bedrijven en een optredende overheid als het gaat om vrijheid van burgers. Gevolgen van de neoliberale ideologie in de wereld. Om te beginnen in Nederland. Gedurende de jaren 80 werd er fors bezuinigd door de kabinetten Lubbers maar bleef het Poldermodel nog in takt, zie het akkoord van Wassenaar met vakbonden en organisaties van werkgevers (1982) dat als uitgangspunt diende voor een no nonsense beleid om het land uit de crisis te krijgen. Pas in de jaren 90 ging Nederland kennismaken met neoliberaal beleid door de paarse 'PvVVDA' kabinetten. De overheid, in het bijzonder de verzorgingsstaat moest worden afgebouwd. Vele corporatieve organisaties, nota bene een christendemocratische erfenis uit de jaren 50, bestuurd door vakbonden en organisaties van werkgevers, werden afgeschaft als inefficiënt en bureaucratisch (zoals de GAK, GMD). Nederland zou dus vanaf 1990 onderworpen worden aan permanente bezuinigingen, aangeduid als austerity. De landen van het Oostblok zouden echter getroffen worden door de Shock Doctrine op een zodanig rigoureuze manier dat Jeffrey Sachs, topeconoom en voormalig adviseur van Jeltsin zich later een economische huurmoordenaar noemde en afscheid nam van de neoliberale leer. In alle landen waar de neoliberale leer dominant zou worden in de politiek ontstond een plutocratie van Big Business, Banken, Beleggers en Topsterren in sport en cultuur en een verarming voor de meeste gewone burgers. Ook verarming van de collectieve sector als bewijs van een minimale overheid. Na de financiële crisis van 2008 zouden alle Mediterrane landen van Europa slachtoffer worden van een EU en IMF shock doctrine die voorheen voorbehouden was aan ontwikkelingslanden zoals Chili in 1973, de eerste proeftuin voor Friedman en zijn Chicago Boys. Mogelijk grenst hier de neoliberale leer aan waanzin in tegenstelling tot een economisch rationele theorie, door landen in een zware crisis plat te bezuinigen zodat die landen weer kunnen concurreren op globale markten en internationale beleggers weer tevreden te stellen. Ironisch genoeg zou de neoliberale leer na 1989 overheersen in vrijwel alle Westerse landen en de Oostbloklanden door TINA (there is no alternative): er zou geen alternatief zijn voor de neoliberale ideologie. Zoals gezegd zal de Chinese regering met recht kunnen beweren dat zij wel een alternatief vormen voor het neoliberalisme om met succes een turbokapitalistische economie te ontwikkelen door sturing en planning door de overheid. Dat China naar westerse democratische begrippen een dictatoriaal bestuurd land is gebleven zien we nu met spanning door de protesten van de bevolking in Hong Kong tegen het regime die sterk doen denken aan 4 juni 1989, geduid als een anti vrijheidsrevolutie. ⇒
WERELDDAG TEGEN DE ARMOEDE IN DE PAULUSKERK, 17 oktober 2019 In dit artikel een samenvatting van 13-de bijeenkomst in het kader van de Werelddag tegen de Armoede, gebruik makend van het verslag dat Chris Noordam maakte in de Pauluskerk. Thema dit jaar was JONGEREN IN DE KNEL. Een drietal 'spookjongeren' (zwervend) kwam aan het woord als spoken jongeren. Vervolgens een optreden van toneelgroep Formaat, gevormd door kwetsbare jongeren in financieel en sociaal opzicht. Middels 3 borden beelden zij loketten uit van instanties die hun van het kastje naar de muur (en terug) stuurden. Kleine administratieve fouten kunnen zwaar worden beboet, vooral door de overheid zoals de Dienst Werk en Inkomen, UWV en belastingdienst die alweer slecht in het nieuws staat wegens het ten onrechte veroordelen van mensen op fraude die gebruik maken van toeslagen. Een basisinkomen zou veel administratieve rompslomp en ellende kunnen voorkomen, zowel voor de instanties als voor hun klanten. Toespraak van Dr Karlijn Roex, socioloog, over haar boek 'In verwarde staat'. Kritiek op een politiek van normaliteit. De titel van haar speech was scherp, namelijk angst voor het systeem van opgebrande (of verwarde) mensen in de maatschappij. Het betreft alle mensen die door medische, psychische maar ook door sociale of financiële problemen buiten 'het systeem' zijn terechtgekomen, buiten de burgermaatschappij van werk en inkomen en zelfredzaamheid. Voorafgaande aan de toespraak had ik een gesprek met haar bij de inloop. Ze kende uiteraard het werk van Paul Verhaeghe en Loic Waquant en de diverse gevolgen van neoliberaal beleid ten aanzien van mensen die niet of moeilijk mee kunnen komen in de maatschappij. Verwarde mensen dreigen te worden veracht en verdacht en vervolgens veroordeeld te worden voor hun gedrag door de maatschappij. Hier is weer de Grote Gotspe door individualisering te zien, aldus Verhaeghe, namelijk dat de neoliberale maatschappij slachtoffers van die maatschappij veroordeelt en bestraft die ze maatschappij zelf heeft 'geproduceerd'. Zoals Waquant duidelijk maakte ook met het bestraffen van armen alsof zij gestraft moeten worden voor een lage verdiencapaciteit. Dat de maatschappij bedreigd zou worden door de slachtoffers die zijzelf veroorzaakt is niet alleen een gotspe maar een realiteit als gevolg van het minimaliseren van de verzorgingsstaat. Een gevolg daarvan werd ,dat in toenemende mate mensen aan hun lot worden overgelaten die eigenlijk niet of minder in staat zijn om zelfstandig te kunnen functioneren. Wie is hier in de war, de mensen die niet zelfredzaam zijn, of de neoliberale waan dat iedereen zelfredzaam moet zijn? Karlijn draaide terecht dit waandenken om en stelde dat juist vele verwarde personen worden bedreigd door deze maatschappij. En wie zijn die verwarde personen? Hoewel ik haar boek niet heb gelezen (nog) kan je bij verwarde mensen demente ouderen en alle andere ouderen voorstellen die niet meer terechtkunnen in verzorgingstehuizen. Mensen met psychiatrische problemen die beter van niet zelfstandig gaan wonen. Uiteraard kunnen verslavingen leiden tot verwarring, maar ook burnout door langdurige stress en bepaalde andere ziekten of ingrijpende levensgebeurtenissen. Hoe kunnen verwarde personen worden bedreigd door de maatschappij? Door de dwang om zelfredzaam te moeten zijn terwijl zij dat niet kunnen. Voldoen aan administratieve eisen waaraan zij niet kunnen voldoen, eisen met betrekking tot werk en inkomen of leefstijl. Angst voor boeten en maatregelen als zij niet voldoen aan de eisen die deze veeleisende maatschappij eigenlijk aan zovelen stelt, ook degenen die gewoon zelfstandig wonen, werken en leven. Toespraak van Bas van Wegberg, voorzitter van Jong FNV en lid van SER jongerenplatform. Het thema jongeren in de knel heeft niet alleen betrekking op kwetsbare jongeren die moeite hebben met een gestructureerd leven, nodig voor het volgen van opleidingen of het krijgen van betaald werk. De meeste jongeren van de generatie 18 tot 35 jaar nu, hebben moeite met het krijgen van werk, woning, financiën, het vinden van de juiste opleidingen c.q. carrièreplanning, het leren omgaan met diverse eisen die tot stress kunnen leiden. Helaas ging Bas van Weegberg summier in op het rapport Hoge Verachtingen, zie daarvoor Nieuwsbief 138 of www.ser.nl/publicaties/ jongeren-advies waarin de 10 aanbevelingen door het Jongerenplatform worden genoemd. Carrie, sociaal advocaat en publicist, ronde de bijeenkomst af met een constatering dat het Jongerenloket voor schuldhulpverlening beter functioneert door betere bejegening en betere toepassing van regels. Een beter gemeentebeleid naar wij allen hopen. ⇒
Positieve energie Lieve RoSa vrienden, Ik hoorde vandaag bij het armoede platform Charlois zo iets positiefs. Dat er op het laatste event van RoSa zo'n positieve energie voelbaar was. Daar ben ik blij van. Ons idee om jongeren aandacht te geven wordt alom gewaardeerd en ook deze vorm zoals RoSa zich heeft gepresenteerd. Een mooi wapenfeit, TOCH! Met vriendelijke groet, Jaap Kooimans, bestuurslid RoSA! ⇒
Oproep aan Van Ark: investeer in perspectief van voorzitter Amma Asante / Landelijke CliëntenRaad Als de overheid mensen die langs de kant staan weer perspectief wil bieden, dan moet er in hen worden geïnvesteerd. Feit is dat steeds minder mensen kunnen rondkomen. Dat neemt ernstige vormen aan. De kostendelersnorm draagt hieraan bij. Wil er verandering komen dan moet er extra geld bij om mensen aan het werk te helpen en te houden. Scholing en re-integratie heeft een extra impuls nodig. Nu de aannames over de Participatiewet aan herijking toe zijn volgens onderzoek van het SCP, vindt de LCR dat de overheid moet ophouden met te wijzen op alleen plichten: 'De instrumenten om ongelijkheid te compenseren en mensen weer kansen te bieden moeten aandacht krijgen'. De voorstellen zijn neergelegd in een brief aan de Tweede Kamer over de begroting 2020 van het ministerie van SZW. Geen maandverband of tampons 'Burgers die een beperking hebben, hun werk of inkomen hebben verloren, een scheiding doorstaan of een partner hebben verloren, hebben het gevoel in de kou te staan', zegt LCR-voorzitter Amma Asante. 'Mensen die te maken hebben met armoede ervaren de schrijnende gevolgen ervan. Ik ben ervan geschrokken dat 10 procent van de Nederlandse vrouwen geen geld heeft voor maandverband of tampons. Daardoor vallen ze uit in het onderwijs en vormen ze een drempel voor participatie. Dat mag echt niet in Nederland voorkomen!' Geld voor re-integratie Asante noemt enkele knelpunten: 'De kostendelersnorm! Vanaf het moment dat die is ingevoerd, zijn mensen in de problemen gekomen. Mensen kunnen niet rondkomen, elkaar niet helpen of worden hierdoor zelfs dakloos. Ouderen kunnen niet bij hun kinderen intrekken die wel voor hen willen zorgen. Een ander punt is de hardnekkige weigering om meer geld vrij te maken om mensen aan het werk te helpen. Daardoor kun je mensen niet met voorzieningen helpen die nodig zijn. Datzelfde geldt voor scholing en extra re-integratiemiddelen.' Verdriet De LCR vindt dat er tenslotte goed gekeken moet worden naar de Algemene Nabestaandenwet (Anw). 'Een groot deel van het vangnet in de Anw is verdwenen. Dat moet terugkomen. Anders krijgen mensen niet alleen veel verdriet te verwerken maar ook grote financiële problemen.' Klik voor: de brief van de LCR aan Tweede Kamer over de begroting 2020 van SZW (21 november 2019) ⇒
Voor 14 Beste Mensen, Het is hoog tijd dat we de enorme rijkdom in Nederland eerlijker gaan verdelen. Het minimumloon ligt hopeloos achter. Wij gaan een inhaalslag maken naar 14 euro! Ondertussen is de gemeente Rotterdam, in opdracht van Den Haag, druk bezig met pleisters plakken om de financiële pijn van 80.000 Rotterdammers te verzachten. Maar, hoe kun je armoede bestrijden als je niks doet aan het inkomen van mensen? Laten we de politiek in Rotterdam wakker schudden! Op woensdag 27 november is daar een nieuwe gelegenheid voor. Die middag organiseren we een manifestatie voor 14 in het Wijkpark Oude Westen. Er is een podiumprogramma met muziek, hapjes en drankjes. Wil jij 14 euro kracht bij zetten? Kom en doe mee! Datum: woensdag 27 november Tijd: 14.00-15.30 Locatie: Wijkpark Oude Westen, West-Kruiskade in Rotterdam Met strijdbare groet, Tim Seegers http://www.voor14.nl/ ⇒
FNV Vakbondscafé over robotiseringuitnodiging MAANDAG 2 DECEMBER 2019 ROBOTISERING, KANS OF BEDREIGING? Robots zorgen voor minder banen en minder inkomsten voor de overheid. Robots betalen immers geen sociale premies of belasting. Maar robots kunnen de maatschappij ook tot nut zijn. Daarom is de FNV niet persé tegen robots. Zolang ze jou maar niet vervangen puur voor de winst. Praat en luister mee over de rol die de vakbond kan spelen bij het verantwoord en sociaal inzetten van robots. Is een robottax, waarvan de opbrengst ingezet kan worden voor omscholing, een goed idee? Uiteraard besteden we aandacht aan de robotisering in de haven. Onze sprekers zijn: Nico Manshanden, FNV adviseur, die de rol van medezeggenschap bij alle functionele veranderingen door het gebruik van robots gaat belichten. Hij heeft onlangs in het FNV Magazine meegewerkt aan een uitgebreid artikel over de rol van ondernemingsraden bij de invoering van robotisering. Robotisering van werk vraagt van de ondernemingsraad een proactieve houding en aandacht voor de gevolgen voor medewerkers. Daarover schreef Niko het boek ‘Ondernemingsraad en robotisering’, bedoeld als inhoudelijke or-gereedschapskist. Fredy Peltzer en Arjen van Halem. Fredy is namens de FNV lid van de SER-commissie Robotisering en arbeid. Deze commissie adviseert het kabinet over de veranderende arbeidsmarkt door robotisering. Hij belicht de gevolgen van de inzet van robots aan de hand van recent onderzoek van TNO en legt uit hoe de FNV in het algemeen zich hiertoe verhoudt. Arjen is, als lid van de Stichting Technologie en Zeggenschap (STZ) betrokken bij diverse robotiseringsprojecten. Hij heeft onder andere onderzoek gedaan voor de European Transport Workers’ Federation (ETF) naar het zonder chauffeurs, de snelweg opsturen van vrachtwagens. Hij belicht de stand van zaken van automatisering in de havens en het wegvervoer op basis van dit onderzoek. Niek Stam, bestuurder FNV Havens. Hij geeft trainingen aan havenvakbonden (bestuurders en kaderleden) over de ervaringen met- en de kijk op robotisering in onze havens. De Rotterdamse havens mogen best beschouwd worden als voorloper bij robotisering. Niek is bepleiter van de “Robottax”, een belasting op het inzetten van robots waarmee de daling aan inkomstenbelasting gecompenseerd kan worden. Iedereen is van harte welkom, vakbondslid of niet. En neem vooral iemand mee. Het Vakbondscafé Rotterdam vindt plaats op maandag 2 december in: Café Restaurant Rustburcht, Strevelsweg 744/746, 3083 AT Rotterdam. Vanaf 19.00 uur inloop, met koffie, thee, na de discussie een drankje met de mogelijkheid na te praten aan de bar tot maximaal 22.00 uur. Verder willen we jullie nog even attent maken op de, in een eerder vakbondscafé opgestarte, landelijke campagne voor een minimumloon van 14 euro. Op woensdag 27 november vindt om 14.00 uur in het Wijkpark Oude Westen in Rotterdam een vervolgactie plaats.Als je deze actie ondersteunt, ga er dan vooral heen. Meer weten? www.veertien.nu Ben je geïnteresseerd in een uurtje bijpraten met andere leden, vragen stellen aan kaderleden, bestuurders of meepraten over het thema? Kom naar Café Rustburcht aan de Strevelsweg, vlakbij metrostation Zuidplein. Er is een grote parkeerplaats (gratis na 18.00 uur). Stuur wanneer je persoonlijke gegevens of mailadres gewijzigd zijn een email naar het Regiokantoor Rotterdam diane.schlee@fnv.nl of bel 088 - 368 0 368 om dit door te geven. ⇒
115.000 extra huishoudens in aanmerking voor huurtoeslag Ingezonden door de Woonbond, 18 november 2019, Marcel Trip Door een wijziging in de Wet op de Huurtoeslag krijgen vanaf 1 januari 2020 115.000 extra huishoudens recht op huurtoeslag. Dit komt door het wegvallen van de harde inkomensgrenzen. Nu is het zo dat je vanaf een bepaald inkomen elk recht op huurtoeslag verliest. Voor eenpersoonshuishoudens ligt die grens bijvoorbeeld dit jaar op 22.700,- euro . Verdien je een euro meer? Dan heb je geen recht meer op huurtoeslag. Vanaf 1 januari 2020 loopt de huurtoeslag geleidelijk terug bij een iets hoger inkomen. Vanaf vandaag kunnen huurders op de website van de Belastingdienst controleren of ze in aanmerking komen voor huurtoeslag in 2020. Voorkomen armoedeval De Woonbond heeft zich de afgelopen jaren ingezet voor het afschaffen van de harde inkomensgrenzen. Woonbonddirecteur Paulus Jansen: 'Niet alleen krijgen straks 115.000 huishoudens die nu net buiten de boot vallen, toch recht op huurtoeslag, ook voorkomt dit een armoedeval. We zagen dat huishoudens die een klein beetje meer gingen verdienen, er financieel op achteruit gingen omdat ze het gehele recht op huurtoeslag daardoor kwijtraakten.' Voor de huurders die nu al huurtoeslag ontvangen heeft de maatregel bij een gelijkblijvend inkomen geen effect. De precieze hoogte van de huurtoeslag Of, en hoeveel huurtoeslag iemand krijgt, hangt onder andere af van het inkomen, het huishoudtype en de hoogte van de huurprijs. Vanaf vandaag kunnen huurders op de website van de belastingdienst controleren of ze volgend jaar recht hebben op huurtoeslag. https://www.belastingdienst.nl/rekenhulpen/toeslagen/ ⇒
Filosofie & Film: Joker en de zucht naar erkenning door Joeri Kooimans Behalve dat films een hoop fictie en fantasie bevatten, weerspiegelen ze soms ook de manier waarop we tegen bepaalde dingen in het leven aankijken, maar ook andersom: een film kan invloed hebben op de wijze waarop we over bepaalde zaken denken. Een recent voorbeeld hiervan, is Joker. In deze film zien we hoe de eenzame, sociaal uitgesloten Arthur Fleck worstelt met geestelijke gezondheidsproblemen en hoe hij uiteindelijk de gewelddadige schurk the Joker uit het Batman-universum wordt. De film raakt aan een aantal thema's waar veel discussie over is onder critici. Zo stelt de ene criticus dat de film een goede sociale kritiek is op sommige aspecten van onze huidige samenleving, namelijk: sociaaleconomische ellende door groeiende ongelijkheid, werkloosheid, en bezuinigingen (ook Arthur Fleck, Joker, wordt werkloos in de film en raakt zijn hulpverlener kwijt omdat de stichting waar hij zorg krijgt wordt wegbezuinigd). De film lijkt te suggereren dat de samenleving faalt ten aanzien van mensen die het (sociaaleconomisch) zwaar hebben en dat de rijken ongevoelig zijn voor het lot van de armen. Verder stellen sommigen dat de film goed in beeld brengt dat mensen aan de onderkant van de samenleving veel frustraties hebben. Waar de film volgens weer anderen de plank misslaat wanneer deze lijkt te suggereren dat alle gefrustreerde mensen potentiële criminelen zijn. De armen worden immers als even immoreel weggezet omdat ze hun kritiek met niets anders dan geweld uiten. Dit lijkt de film een cynische ondertoon te geven, namelijk dat uiteindelijk niemand echt deugt. In hoeverre dat klopt, is natuurlijk de vraag. Volgens weer andere critici versterkt de film het stigma (dat wil zeggen, de negatieve vooroordelen) ten aanzien van mensen met geestelijke gezondheidsproblemen door te veronderstellen dat degenen die daarmee worstelen gevaarlijk zijn, of kunnen worden. Wat daar bovenop komt, is dat sommige critici bang zijn dat Joker imitatiegedrag kan uitlokken. Onderzoek laat echter zien dat films geen imitatiegedrag uitlokken. Wat daarentegen wel uit onderzoek blijkt, is dat sommige films stereotype beelden van mensen die afwijken van de norm kunnen oproepen, of versterken. Dit kan gezien worden als een probleem, gezien er tegenwoordig steeds meer angst lijkt te ontstaan ten aanzien van mensen die 'verward' zouden zijn. Los van deze discussie, kan er nog een ander thema worden gefilterd uit deze film, namelijk de menselijke zucht, of zoektocht naar erkenning. En dan niet zozeer in termen van politieke of sociale rechten, maar vooral erkenning voor de menselijke waardigheid. Het gaat erom gezien te worden. Erkenning is een politiek-filosofisch thema waar de filosofen Axel Honneth en Jacques Rancière veel over hebben geschreven. Axel Honneth en de Ethiek van Erkenning Axel Honneth (1949 -) is een Duitse filosoof wiens werk vooral gericht is op sociaal-politieke en morele filosofie. Zijn werken gaan voornamelijk over machtsrelaties, erkenning en respect. Deze groeien volgens hem historisch en hij denkt dat we ernaar moeten streven dat iedereen in de samenleving erkenning krijgt, juist mensen die dat nu nog niet hebben of krijgen. Volgens Honneth wil iedereen erkenning ervaren op meerdere levensgebieden en hij denkt dat al het sociaal lijden uiteindelijk het gevolg is van een vorm (of meerdere vormen) van miskenning. Hij stelt dat er een onzichtbare laag van sociaal lijden is dat voortkomt uit het falen van de maatschappij om bepaalde groepen te waarderen en respecteren, zelfs bij de meest georganiseerde en strategische vormen van collectief handelen. Honneth gelooft dat de oorsprongen van alle sociale en politieke conflicten in de ervaring van drie fundamentele typen van miskenning of disrespect liggen, vooral bij gemarginaliseerde en onderdrukte groepen. Honneth probeert te laten zien hoe alleen via erkenning een ethisch rechtvaardigbaar leven voor mensen in een samenleving mogelijk is. Voor een menswaardig bestaan hebben we erkenning nodig vanuit drie verschillende levensgebieden. Deze zijn: het gezin (en familie en vrienden), de burgerlijke samenleving en de politiek (of overheid). Familie en vrienden hebben we nodig voor liefde, en als ze goed voor ons zorgen, krijgen we een gevoel van zelfverzekerdheid. Erkenning vanuit de samenleving betekent dat we gezien worden als een gelijk en vrij persoon met (democratische- en mensenrechten), hetgeen volgens Honneth zelfrespect oplevert. Tenslotte hebben we solidariteit nodig van de politiek en de overheid en erkenning voor het werk wat we doen. Dit geeft ons eigenwaarde, aldus wederom Honneth. Op deze vlakken kunnen zich ook miskenning voordoen, namelijk binnen de familie door verwaarlozing, in de samenleving door het schenden van rechten en door de bredere gemeenschap (en ook politiek) als er sprake is van gepest, negeren, of uitsluiting. Dit zien we ook terug in Joker. Hij wordt verwaarloosd door zijn moeder en kent zijn vader niet, hij heeft geen echte vrienden, mensen in de samenleving negeren of pesten hem, hij raakt zijn zorg kwijt, zijn werk en maatschappijkritiek van mensen die het net als hem zwaar hebben wordt niet serieus genomen en belachelijk gemaakt. Hij voelt zich bovendien steeds niet gezien. Willen we miskenning voorkomen, en dat individuen zelfvertrouwen krijgen, dienen we ze ruimte te geven om hun capaciteiten tot bloei te laten komen, waarvoor vervolgens betekenisvolle erkenning voor moet komen door liefde, culturele erkenning of waardering, formeel-wettelijke erkenning en politieke erkenning. ⇒
Uit de media Europa 'Voor voorstanders van brexit is opbreken van Verenigd Koninkrijk geen probleem' (Algemeen Dagblad) ⇒ binnenland SCP-directeur: verplichte tegenprestatie haalt mensen niet uit bijstand (Nieuwsuur) Langdurig werklozen geen baan door Participatiewet (NRC) De Participatiewet heeft kwetsbaren juist gedupeerd en buitengesloten (Kitty Jong in Trouw) Staatssecretaris Van Ark: 'Tegen wie niet wil werken moeten we streng zijn' (Volkskrant) Wederdienst voor bijstand omstreden (NRC) Iedere bijstandsgerechtigde moet voortaan schoolbanken in of aan de slag (RTL nieuws) Tienduizenden ouderen onder bestaansminimum krijgen geen aanvulling op AOW (Algemene Rekenkamer) Economische groei zwakt af en groei zorguitgaven houdt aan (Sociaalweb) VNG: Verbeter Participatiewet en geef gemeenten meer regie (VNG) Rutte: Er komen moeilijke weken aan voor het kabinet (Trouw) 'We krijgen billenkoek', vinden ze bij de VVD (NRC) Segers waarschuwt: Er zijn grenzen aan wat CU slikt om de coalitie overeind te houden (Trouw) ⇒ Rotterdam Tientallen ouders demonstreren bij kantoor Belastingdienst om terugbetalen kinderopvangtoeslag (RTV Rijnmond) Angstcultuur verlamt ambtenaren gemeente Rotterdam: 'Niet zeuren, gewoon je werk doen' (Algemeen Dagblad) ⇒ Armoedebeleid Aantal Rotterdammers in de bijstand daalt (Persbericht Gemeente Rotterdam) ⇒ armoede Van Ark komt met nieuwe initiatieven om armoede en schulden te bestrijden (Sociaalweb) Nederlandse kinderen schamen zich voor hun armoede, en ze zijn nog steeds met veel (RTL nieuws) ⇒ schulden Leven in het schuldengetto (Groene Amsterdammer) ⇒ werk Ambtenaren die werklozen helpen, zijn zelf hun baan niet zeker in Rotterdam (Trouw) ⇒ basisinkomen Nieuwsbrief 2019 nr 9 - November (Vereniging Basisinkomen) ⇒ zorg 'Gemeentepolis' voor mensen met laag inkomen duurder (NOS) Bijdrage debat Jeugdzorg (René Peters / CDA Tweede Kamer) ⇒ vluchtelingen Menselijk lijden op Lesbos moet andere vluchtelingen afschrikken (Ineke Palm / Joop) ⇒ wonen Brandbrief G4: meer woningen en geld nodig voor dakloze mensen (Federatie Opvang) Steeds meer huishoudens in energiearmoede (Woonbond) ⇒ neoliberalisme Empathie, compassie en verantwoordelijkheidsgevoel zijn het huidige toeslagenstelsel vreemd (Volkskrant) ⇒ klimaat Steeds meer Rotterdammers maken zich zorgen over klimaatverandering (Persbericht Gemeente Rotterdam) het Rotterdams klimaatakkoord (Gemeente Rotterdam) Klimaatverandering (Julie Smit (Smitaki) / Lesvos Griekenland) Topeconoom Stiglitz: 'Klimaatverandering is onze wereldoorlog' (NRC) ⇒ media algemeen Washington steunt Israëlische annexatiepolitiek (de Wereld Morgen / België) ⇒
