Tornado Trump...
(Politieke analyse door Tjeerd de Boer)
Een ramp.
Ditmaal geen economisch artikel voor de Nieuwsbrief maar een
kort commentaar op de Amerikaanse verkiezingen. Mijn eerste reactie na
de uitslag was: een ramp voor Amerika en mogelijk ook elders. Maar ik
was niet verbijsterd (flabbergasted). Ik had een voorgevoel, bedoel dat
ik voelde dat er iets niet klopte, een 'zwaar' gevoel als dat er iets
groots op ons afkomt…omdat Clinton de verkiezingen verliest. Natuurlijk
zou ik Clinton stemmen, de eerste vrouwelijke president, en behoud van
een regering van Democrats. Clinton is wel arrogant maar Trump vind ik
walgelijk (disgusting). Na de verkiezingen begreep de kapitale blunder
van Clinton, een blunder die ook gemaakt wordt door sociaaldemocratische
partijen in Europa. In dit artikel leg ik uit waarom sociaaldemocratische
partijen rampzalige verkiezingsuitslagen moeten vrezen.
Verkiezingsresultaat afhankelijk van schandalen?
De campagnedebatten
waren verschrikkelijk dat weet iedereen wel. Toch heb ik die nachten ook gekeken
als was ik gefascineerd als bij een bokswedstrijd. Dat leidde me af van
het thema voor dit artikel, want winst of verlies werd enkel bepaald door
een extra schandaal, dan weer bij Clinton dan weer bij Trump. Nieuw e-mail
schandaal tegenover een nieuw seksschandaal: tussenstand 1-1. Dan de
verkiezingsnacht, rond 01 uur Nederlandse tijd kwamen de eerste uitslagen:
Clinton 3, Trump 19 kiesmannen. Toen wist ik, het is gebeurd met Clinton,
toch keek ik door in de hoop op een nek aan nek race, nu te vergelijken
met een basketbalwedstrijd. Toen in de ochtend alle oude industriestaten
hadden gekozen voor Trump, ben ik gaan slapen. 9 november 2016 zou geen
euforische dag worden als 9 november 1989…toen ik ook zo snel mogelijk in
de Berlijnse Muur wilde bikken!
De blunder van Clinton.
De volgende dag waarin ik ook de doffe dreun nog
voelde als progressief mens zoals alle progressieven in Amerika, i.h.b.
jongeren, liberals, vaak hoogopgeleid, mensen die turbokapitalisme en de
globalisering daarvan verwerpen, milieu- activisten… De verkiezingen
werden voornamelijk bepaald door boze kiezers die wilden ageren tegen de
heersende elite, big Business en Banken. Vreemd voor de kiezer dat zowel
Clinton als Trump lid zijn van die Power Elite, onder meer als multi
miljonairs. Waarom kreeg Clinton het verwijt dat zij elitair is en Trump
niet?
Woensdag begreep ik die kapitale blunder die Clinton de das omdeed, niet
door haar e-mail schandalen. Ze had tijdens de voorverkiezingen verliezers
van het turbokapitalisme 'deplorables' genoemd, dus 'losers' of sneue
typen. Armen, werklozen in oude industriegebieden, Archie Bunkertypen…mensen
die ongezond leven zoals blijkt uit obesitas...
Juist de achterban voor sociaaldemocraten want
let wel dat de industriegebieden rond Detroit bolwerken
waren van Democrats en vakbonden. Deze mensen heeft
Clinton voor de bek gestoten: ze werden weggekeken,
genegeerd en veracht. De politieke elite die in zijn
eigen universum leeft zoals ook in Europese landen,
neerbuigend naar de kiezers in de trant van wij doen
goed beleid, alleen dat snappen jullie domme kiezers nog
niet en die kiezen dan voor populisten...
Dezelfde blunder door Europese sociaaldemocratische partijen, zoals de PvdA.
Ooit, augustus 2012, deed ik mee met de PvdA campagne voor de
parlementsverkiezingen op het Zuidplein. De hittegolf was geen reden om de
hele voorraad rode rozen en flyers uit te delen aan belangstellenden. Amicaal
sloeg ik Diederik Samsom op zijn schouders en wenste hem veel succes. Dat
succes kwam er: 39 zetels, weliswaar te weinig om een premier te leveren
zoals de VVD met 41 zetels.
Voor de Kerst zei Spekman dat nivelleren een feest is. Kort na de
Kerstvakantie bleek echter dat de laagste inkomens eerder achteruitgingen en
veel hogere inkomens juist vooruit. Intussen weten we dat het
kabinet
Rutte met zijn lakei Samsom niets heeft gedaan ten gunste van lage
inkomensgroepen. De landelijk geregelde langdurigheidstoeslag in de Bijstand
werd overgeheveld naar de gemeenten die naar eigen willekeur deze regeling
konden afschaffen of niet. De zorgsector werd geteisterd door de 'Wet
Maatschappelijke Ontwrichting', ouderen moesten langer thuis wonen maar
intussen werd de thuiszorgsector afgebroken terwijl managers daar hun zakken
konden vullen.
Kiezers, Kijkers en Klanten begrijpen inderdaad niet zulke tegenstrijdigheden
in het beleid, leidend tot averechtse resultaten. En kiezers kunnen kwaad
worden omdat mensen in verzorgingstehuizen hun plas moeten ophouden, er is
geen geld, terwijl de rijkdom van anderen geen grenzen kent. Zie de megalomane
behuizing van Donald Trump in New York en Florida met een totale waarde van
$ 0,5 miljard. Maar er is veel meer aan de hand waardoor de PvdA veel kiezers
verloor.
Twee jaar later gemeenteraadsverkiezingen, de PvdA werd door vele kiezers
afgestraft, aldus de vette kop in de krant. Tot mijn verbijstering was Samson
niet geschokt door dit verlies maar kwaad op de kiezers die de PvdA verlieten.
Hij was overtuigd van zijn hervormingsmissie met de VVD, een totaal aan 50
miljard bezuinigingen om Nederland uit de economische crisis te krijgen. Hij
moest die missie nog harder uitleggen want vele kiezers snapten het nog niet,
bezuinigingen om hun bestwil. Sindsdien is zijn visie niet veranderd, ondanks
een zekere vrije val van 38 naar minder dan 15 zetels beweerde
hij deze zomer:
ik
verzoen me met deze schade, het resultaat is binnen
(beleidsdoelen zoals de
Participatiewet en gerealiseerde bezuinigingen).
Je moet het maar durven ten aanzien van linkse kiezers! En zo ontstaan
gescheiden werelden tussen politieke partijen met hun arrogante visie en
kiezers, die een goed alternatief kregen door nieuwe populistische partijen.
Net als Clinton laat Samsom kiezers overlopen naar populistische partijen. Ik
bladerde wat in mijn politieke archiefmappen en trof een artikel van de Wiardi
Beckman Stichting waarin iemand beweerde dat het geen hoofdtaak is voor de PvdA
om zich in te zetten voor mensen die niet meer mee kunnen komen in deze
maatschappij. Dat moest de SP maar doen! In een ander (NRC) artikel een
beschouwing over het verbijsterende vermogen tot zelfdestructie door de PvdA.
Ja! Weer begrijpen vele (oud-) kiezers dat niet, ook ik niet als hoogopgeleide!
Vroeger kon de PvdA arbeiders en hoogopgeleide linkse mensen nog bijeenbrengen,
53 zetels in 1977.
Moralisme en betutteling door de politieke elite.
Veel mensen die Clinton
'deplorables' noemde, zijn laagopgeleid, leven vaak ongezond, ook wegens hun
lage inkomen aangewezen op junkfood, ze eten te veel en bewegen te weinig, zeker
als ze werkloos of ziek zijn geworden. Zij werden in 1998 al genoemd als
verliezers binnen het turbokapitalisme door Luttwack, in 1993 al stelde Lester
Thurow vast dat steeds meer Amerikaanse industriegebieden in een verregaande
staat van ontbinding verkeerden, een deplorabele toestand dus zoals in Detroit,
Flint, de staten Wisconsin en Michigan.
De ironie wilde dat sinds Reagan hebben alle Amerikaanse regeringen de deur wijd
opengezet voor de globalisering van turbokapitalisme, waardoor Amerikaanse
ondernemingen hun productie verplaatsten naar lagelonenlanden, waardoor- dankzij
uitbuiting van arbeiders- goedkope producten weer geïmporteerd konden worden naar
de USA. Veel goedkoper dan bij productie in eigen land, zie textiel, elektronica.
Dus goedkopere producten uit buitenland en meer werkloosheid in eigen land,
hetgeen natuurlijk een vraag oproept naar protectionisme, bij vooral populisten.
Naast de genoemde Arrogante Blunder van veel gevestigde partijen, de globalisering
is er een derde factor waardoor kiezers overlopen naar populisten, namelijk
moralisme en betutteling door de politiek. Veel laagopgeleiden leven ongezond en
kosten de premie- en belastingbetaler veel geld, an sich is deze constatering juist.
Hoewel ik ook niet weet hoe je grote massa’s vrijwillig kan bewegen naar een
gezonder leefstijl, kiest de politieke elite vaak voor een neerbuigende en
veroordelende manier op ongezond levende mensen. Oorlog tegen de sigaret,
belastingen op junkfood die juist de laagste-inkomensgroepen treffen. Dus ook
Moralisme en Betutteling door de politieke elite drijven velen in de armen van
populisten.
De Amerikaanse verkiezingen laten niet alleen een tweedeling zien tussen
laagopgeleiden die als 'New Working Class' niet de industrie- maar dienstensector
werken en hoogopgeleiden maar ook tussen jong en oud. Jongeren stemden massaal op
Bernie Sanders en later – bij gebrek aan beter- Clinton. Zij wonen in de grote
steden en aan de westkust, zijn progressief, innovatief, flexibel en willen vaak
een alternatief voor turbo kapitalistisch Amerika. In agrarische gebieden en staten
als Texas kiezen de meesten altijd Republikein, ook al marcheerde Trump als een
olifant door de Republikeinse porseleinkast tot schrik van de gevestigde orde in
die partij. In de middenklasse kreeg Trump veel kiezers die zich ook bedreigd
voelen door globalisering en robotisering, net zoals bij de oudere arbeiders uit de
industrie.
Tot besluit: wat te verwachten door Trump?
Ik sluit dit artikel toch economisch af
door te zeggen dat het voorgenomen economisch beleid van Trump krankzinnig is en
desastreus zal zijn. Hij moet zijn beloften waarmaken aan die zogeheten deplorables
en kan de Amerikaanse economie een grote groei- impuls geven door verwaarloosde
gebieden, sectoren, wegen, bruggen te herscheppen met forse investeringen. Zoals The
Great Deal van Roosevelt in de jaren '30.
Krankzinnig is echter om de belastingen weer fors te verlagen, ook voor bedrijven en
de beloofde, lees aan zijn kiezers verplichte investeringen in verwaarloosde gebieden
te financieren door extra staatschuld. Die is thans 108 % van het bnp, in Nederland
piept de regering al bij een schuld van meer dan 5 punten boven de 60 % en een tekort
op de lopende rekening van meer dan 2 %. Het invoeren van importheffingen benadeelt
Amerikaanse consumenten direct, afgesneden van goedkope producten uit Azië, terwijl
Trump in recordtijd fabrieken moet realiseren die de import gaan vervangen.
Trump 's grilligheid veroorzaakt onrust op de beurzen. Verwacht werd een forse koersval
als Trump zou worden gekozen. Zelfs economen van de grote banken zoals Goldman Sachs
vergisten zich, net als de opiniepeilers, de beursindex van Wall Street nam toe en
staat nu op 18.800 punten. Cynisch genoeg door concerns die van Trump alle vrijheid
behouden, ook om het milieu te verpesten. Hoe dat te rijmen is met de stem van het
'klootjesvolk' weet ik niet, vroeger trokken velen van deze klasse ten strijde tegen
kapitaal en kapitalisten. Toen was mijn wereld nog overzichtelijk.
De wereld wordt niet overzichtelijker door de komst van Trump maar eerder onvoorspelbaar
en meer onzeker, zie zijn opmerkingen over de NAVO en geflirt met GasPutin. Dat geldt
ook voor de economie ondanks de beschikking over wiskundige voorspellingsmodellen. Ik
vermoed dat het optreden van Trump gaat leiden tot grote economische en anderszins
schokken, een voorgevoel...
